Kaszubszczyzna | Kultura materialna Kaszub | Tkactwo

Tkactwo

autor i fot.: Małgorzata Klinkosz

Spis treści
Abecadło
Haft
Regionalny strój                                                                  
Godła, symbole, wizerunki
Taniec
Garncarstwo
Plecionkarstwo
Rogarstwo
Muzea
Malarstwo
Rzeźba
Bursztyniarstwo
Architektura
Tkactwo

 
Jak i w innych regionach Polski, tkanie było jedną z czynności, które uprawiały przede wszystkim kobiety i dzieci, choć przy nawijaniu osnowy pojawiała się całą rodzina. Prawie każde gospodarstwo miało na swym wyposażeniu krosna. Głównym surowcem, z którego wytwarzano tkaniny na Kaszubach był len i wełna. Z lnu wykonywało się głównie odzież i pościel, a z wełny swetry oraz wampsy i jaki ‘okrycia wierzchnie’. Rzadziej wykorzystywano konopie. Na Kaszubach tkano przede wszystkim zimą.
 
Obróbka lnu trwała niezwykle długo i wymagała sporo pracy. Wyrwane rośliny rozkładano na polu, by wyschły. Potem młócono je, dzięki czemu oddzielono nasiona wraz ich osłonami od słomy. Te moczono dwa tygodnie w wodzie, a kiedy włókno oddzieliło się od słomy międlono je, czyszczono i prostowano i czesano.
 
Obróbka wełny nie wymagała tyle czasu i pracy. Po strzyżeniu owiec wełnę prano i  poddawano gręplowaniu, potem wyczesywało się ją na grzebieniami i szczotkami. Kołowrotek do przędzenia wełny dopełniał dzieła.
 
Warsztat tkacki, tzw. krosna, były na tyle ważnym elementem checzy ‘domu’, że budowano chaty tak, by miały specjalne pomieszczenie do tkania lub adaptowano pomieszczenie kuchenne na warsztat tkacki tak, by miało kołki w ścianach wykorzystywane do nawlekania osnowy liczącej niekiedy kilkadziesiąt metrów długości. Każde krosna zwykle miały staciwę (boki krosna), wałki do nawijania oraz z nicielnic.
 
W wyniku pracy na krosnach powstawały w tym regionie tkaniny głównie białe, z lnu lub mieszane lniano – bawełniane. Barwiono je na różne kolory. (zob. Strój regionalny) łuskami cebuli, korą drzew, mchem. Poza tym powstawały w kaszubskich chatach tzw. lojfry ‘chodniki’ ze zużytych kolorowych i białych materiałów. Najczęściej używanym splotem był płócienny, w którym osnowa i wątek mają podobna gęstość. Splot rządkowo- skośny był rzadziej stosowany, gdyż do tego potrzebna byłą większa ilość nicielnic.

 

 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS