Kaszubszczyzna | Kultura materialna Kaszub | Garncarstwo

Garncarstwo

autor: Małgorzata Klinkosz
fot. Muzeum Ceramiki Kaszubskiej Neclów w Chmielnie
 

Spis treści
Abecadło
Haft
Regionalny strój                                                                  
Godła, symbole, wizerunki
Taniec
Garncarstwo
Plecionkarstwo
Rogarstwo
Muzea
Malarstwo
Rzeźba
Bursztyniarstwo
Architektura
Tkactwo
 
Garncarstwo jest jednym z najstarszych rzemiosł na Kaszubach. Najsłynniejsze ośrodki tej sztuki użytkowej to Kościerzyna, Kartuzy, Niezabyszewo i Chmielno. Garncarze wykonywali dzbany różnego typu, garnki, talerze, kufle, dwojaki, wazy, wazony, donice, talerze, kruże do kiszenia ogórków, krutopy ‘rodzaj doniczek, moździerzy’ do ucierania tabaki, kropielniczki. Warsztat Michała Necla z Kościerzyny (1831-1895) wypromował uczniów, którzy zajęli się ceramiką w regionie. jego syn, Franciszek (1869-1935) przeniósł się do Chmielna, gdzie uprawiał swoje rzemiosło. Do dziś miejscowość ta, zwana Perłą Kaszub, słynie z garncarstwa, a we wsi działa muzeum Ceramiki Kaszubskiej Neclów, w którym tradycje rodzinne kontynuuje Karol Elas.
Początkowo naczynia wytwarzano z pozbawionej marglu gliny, dodawano do niej piasek. Z takiej mieszkanki toczono na obracanym nogą kole garncarskim naczynia, na które, po wysuszeniu, nakładano przezroczystą glazurę i wypalało się w piecu. Taki produkt malowano i znów wypalano.
Kontynuatorzy tego rzemiosła różnili się nieco we wzornictwie i sposobie wykonania. Niektórzy garncarze dawali glazurę barwną, jasną lub ciemną: białą, beżową, brązową, żółtą, granatową lub czarną.
We wzornictwie kaszubskich garncarzy możemy spotkać rozmaite wzory: tulipan, kwiat bzu, lilię, rozgwiazdę, rybią łuskę, wianek kaszubski, margerytkę, rzadziej ptaszki.
Z czasem garncarstwo stało się nie tylko sztuką użytkową, ale też zdobniczą i dekoracyjną.
Niektóre warsztaty wyrabiały tez ceramiczne kafle do pieców ozdabiane motywami zaczerpniętymi z kaszubskich haftów.
Do dziś można kupić serwisy kawowo – herbaciane i obiadowe z wzornictwem kaszubskim. 

 

 

 

 

 

 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS