Leksykon kaszubski

Leksykon kaszubski

Powrót do listy haseł

Dyftongi

autor: Jerzy Treder, redakcja i digitalizacja: Małgorzata Klinkosz
 
 
DYFTONGI W KASZUBSZCZYŹNIE (kasz. dwagłosowi zwãk, diftong) to samogłoski o zmiennym w czasie wymowy stopniu otwarcia, istniejące w kasz. na płaszczyźnie fonet., np. silna dyftongizacja (jak w gwarach wielkopolskich) samogłosek okrągłych (tylnych) ò, ù w nagłosie oraz po spółgłoskach wargowych i tylnojęz. prowadzi do wymowy typu uoueué, np. uewca, bueli, kueza; uuuü, np. uud, buuda, kuura; taka wymowa ustępuje na pd.-wsch. (Zabory) i często nie obejmuje nowych zapożyczeń z pol., np. helikopter, komputer (lep.: helikòpter, kòmpùter). W gw. słowiń. dyftongi zachodziły po różnych spółgłoskach, np. cuo, nuoc, ruok. Rzadziej zachodzą dyftongi typu drougåu soustra (Bór). Dyftongizacja prowadzi m.in. do zlania nagłosowego ò- z -, np. uoni ‘oni’ i łoni ‘w zeszłym roku’, uowca i łowca (protetyczne spółgłoski), czemu zapobiega zwykle brak wymowy typu chłepichłypi czy obecność artykulacji typu drjega, sjestra (gwara luzińska). Nagłosowe ó częściej wymawia się jak np. uóws, uósmi, rzadziej jak np. eul cygnie eus ‘wół ciągnie wóz’ (Bór, Jastarnia). Dyftongizacji podlega też lokalnie e, np. Reida, mléjkuo.
 
 
 
 
Powrót do listy haseł
 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS