Choszczewo – tekst gwarowy nr 2

 

Nagranie, jego obróbka techniczna i podział, weryfikacja zapisu i opracowanie: Alina Kępińska, transkrypcja: Aleksy Beśka

 

 

Opowiada p. Stefan Pietrzak, urodzony 18 VIII 1927 r. w Choszczewie. Przed wojną ukończył trzy klasy szkoły podstawowej, a wykształcenie podstawowe uzupełnił eksternistycznie już po wojnie. W czasie wojny przebywał na robotach w Niemczech w okolicach dzisiejszej Jeleniej Góry. Po wojnie ożenił się z dziewczyną z Choszczewa. Początkowo państwo Pietrzakowie nie mieli ziemi ani własnego domu, dorabiali więc w różny sposób. Oboje wynajmowali się do pracy na roli, kilka lat pracowali w fabryce w Łodzi, mąż – także jako robotnik na kolei w pobliżu miejsca zamieszkania. Państwo Pietrzakowie mieli troje dzieci, jedna ich córka jest zakonnicą. Pan Pietrzak mówi szybko i niewyraźnie, trochę sepleniąc.

 

 

Ja, Pietsak Stefan, ^łosiymnasty ósmy dwudziesty siódmy. No ja to tam, no przed, te, te trzy klasy, późnij do, wojna, te dwa lata jak byłym tutej we wojne i późnij nos zabrali do Nimiec. I z Nimiec przyjechołym, to już miołem ^łosiymnaście lat. No, za robote czsza było sie brać. Ale skończyłem, ale dopiyro szkołe w dziewińdziesiuntym siódmy klasy, no.

Nie wyjechałem, tylko mie wywiezły, złapały jak, jak kota, jak psa i wywiezły w ciorty, no. Tu mase ludzi. I tam trzy lata tam byłym, nie. To było tam, tero obecnie w Jelenij Górze, o. Nawed może, z jedny struny lepi, że zabrał, bo tu mieli jeszcze ludzie gorzyj, jasny gwint. Na gospodars^twie byłym, na gospodars^twie, o, pracowałym w tartaku, tyż pracowałym, w takim Peterzdorfie.

Pracowałym tak, bo, do, do ludzi chodziłym, żeby zarobić. Jag miałym ^łosiymnaście lat, to co mogłym zrobić? Tutej dostały te, z tyj komasacji po wojnie, jak to sie nazywało.  W pierszygo czerwca czy którygoś, akurat nastało Boże, Boże Ciało, to, to już było rozparcelowane, cały dwór był. Ja nie, ja tych babów tych starych to tu nie znołym, to nie wim. To niby kółko rolnice, to rolniki miały to.

Za Nimców, bo to Nimcy tu założyli, bo mie nie było tu, wiy pani, nie było. Ja w czterdziestym drugim, to już mie zabrali, to nie wi^m.

Przed wojną nie było, ale to pamintam dobrze, ale jak już przyjechoł z Nimiec, to ja sie zapisałem do straży zaraz, byłym w straży jakiś tam długi czas, ale straż już była prawdopodobnie za Nimców, już Nimce stworzyli tu.

Wóz balonowy, no, no to było coś, to był rarytas. W szeździesiuntych latach jak, jak ja kupowałym wóz, gumowy, to trzynaście tysińcy z przechodym dałym za tyn wóz, a ^łośimset pińdzisiunt złotych, ^łosimset zarobków. Jakie mielimy zarobki, a wóz to wtedy, jak kupiłym, no, to rarytas.

Tam człowiek przeszed bide, pani, tam katorge, ludzie te dawnij to żyły, wiy pani co, no jeszcze gorzyj jak te dzikusy u nas tutej, bida. Ale tu przed wojnum, pani, jag jo pamintom, jeszcze i po wojnie długi czas sie ożynił, to nidz niy mieli. Niy mioł gdzie siedzić, dzieci mioł galanci. Zarobioł te nyndzne grosze, pani. Dziad, ojciec mu nie chcioł nic dać, bo nawet kawałecek mu nie chcioł dać placu na na, pod budowę. Ale jakoś tam ubłagoł tego ojca, budowoł sie, taką klitkę tam postawił sześ, na na dziewińć czy na ileś. To ze trzy lato stawioł, pani, jak un sie namyncył, jak un sie narobił, a to dzisiej to jez nie do opowiedzynio, to jagby, my, nasze pokolenie to my tak przeszlimy, młode nawet se nie wyobrażajum tego.

Ni, autów tag nie było jak dzisiej, do Szadku na pieszo. Na zachód jeździłym po cegłe, po wszysko, pani, ciⁿżko było. Nidz nie mielimy, z poczuntku nie było roboty nigdzie. Tyj gospodyni było żol, powiado, żol było, to powiado, niech już pani nie kładzie, powiado. Na gosztki, to jo byde wiązała za panium. Ale zapłaciła jyj normalnie, jakby wiązała. Tak, pani, a dzisiej to, jeszcze nie zajdzie w ciąże, to u doktora siedzi.