Mapa serwisu | Gnojno

Dzieje wsi Gnojno

Monika Kresa

Gnojno to niewielka nadbużańska wioska położona w woj. lubelskim, w powiecie bialskim, obecnie należy do gminy Konstantynów. Podobnie jak, leżący po drugiej stronie rzeki Niemirów położona jest w rejonie, będącym obszarem ciągłego ścierania się różnorodnych wpływów etnicznych, państwowych i kulturowych: polskich, litewskich, jaćwieskich, ruskich.
            Wieś powstała w XIV wieku jako wieś królewska należąca do ziemi mielnickiej. W roku 1507 król Aleksander Jagiellończyk podarował ją namiestnikowi mielnickiemu Mikołajowi Niemirze Hrymaliczowi. Gnojno przechodziło kolejno w ręce: Szczęsnego Niemiry (dworzanina królewskiego), Stanisława Niemiry (stolnika podlaskiego), Hieronima Niemiry z Ostromęczyna (łowczego królewskiego). W pocz. XVI wieku pobudowano tu pierwszą cerkiew prawosławną pw. św. Męczennicy Parskakiewy, która była ufundowana przez Czetwertyńskich.
            Gnojno mogło się rozwijać szczególnie dzięki dogodnemu, nadbużańskiemu położeniu, w XVI wieku było to ważne miejsce przepraw przez Bug i składu towarów, głównie zboża. W samej wsi funkcjonowały też trzy młyny. Kolejną cerkiew unicką wybudowano w Gnojnie w 1633 roku z fundacji Stanisława Niemiry.
            W XVII wieku wieś szczególnie silnie odczuła najazdy kozackie, podczas jednego z nich w 1648 roku została całkowicie spalona wraz z niedawno wybudowaną cerkwią. W 1674 roku wieś została przyłączona do Kosierad. Od 1700 roku właścicielem Kosierad był Karol Józef Sedlnicki. On też w 1734 roku wybudował kolejną cerkiew unicką pod wezwaniem św. Barbary. Cerkiew ta, zabrana na cerkiew prawosławną w 1875 roku, przetrwała do 1980 roku, kiedy to została rozebrana. Kosierady i Gnojno stanowiły własność Sedlnickich do ok. 1780 roku.
            W roku 1875 wzniesiono tu prawosławną cerkiew murowaną w stylu neoruskim, w której znajdują się malowidła ścienne z XIX wieku, między innymi: Matka Boska Pokrowa, adorowana przez anioły. Na skraju wsi znajduje się zaniedbany cmentarz unicki i prawosławny.

Czy wiesz, że...
           
W Gnojnie wychował się znany aktor filmowy i teatralny Wacław Kowalski – odtwórca roli Pawlaka w filmowej trylogii Sami swoi, Nie ma mocnych, Kochaj albo rzuć.
            Nad Bugiem w okolicach Gnojna kręcono film Nad Niemnem w reż. Z Kuźmińskiego.
 
Źródła:
http://www.mojepodlasie.friko.pl/miasta/gnojnos
 
 
 

 

 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS