Dzieje wsi Gobiaty

Monika Kresa

Według legendy, wieś Gobiaty została założona przed XVII wiekiem przez bojara litewskiego, noszącego nazwisko Gobiata bądź Gobiatów. Początkowo Gobiaty były wioską tatarską – Tatarzy mieszkali tu do wieku XVII. Z opowieści mieszkańców wynika, że znajdował się w niej meczet, nie zostało jednak po nim śladu. Historyczna obecność Tatarów w wiosce poświadczona jest jednak w miejscowej antroponimii: pole za jarem nazywa się Polem Tatarskim, łąka znajdująca się obok – Łąką Tatarską.

Tatarskimi wioskami są również pobliskie Bohowniki, nadane Tatarom w 1679 roku i Kruszyniany – w obu wsiach do dziś mieszkają niewielkie liczby Tatarów. W Bohownikach znajduje się czynny meczet z XIX wieku – drewniana, niemal kwadratowa budowla z jednym sygnaturkowym minaretem, zakończonym półksiężycem. Na końcu wsi znajduje się osiemnastowieczny (również czynny) cmentarz muzułmański – przy wyjeździe z Bohowników natknąć się można na pozostałości starszego cmentarza.

Kruszniany powstałe przed wiekiem XVII, w 1683 roku zostały nadane Tatarom przez króla Jana III Sobieskiego w nagrodę za uratowanie mu życia w bitwie pod Parkanami. Wieś stanowiła własność Samuela Murzy-Krzeczkowskiego. We wsi znajduje się większy niż w Bohownikach meczet, pobudowany przez ostatniego z Krzeczkowskich w XVIII wieku oraz mizar rozpościerający się ok. 100 m od niego. Kruszyniany, podobnie jak Gobiaty, są świadectwem koegzystencji dwóch kultur – znajduje się tu cmentarz prawosławny z cerkwią (do XIX wieku była to cerkiew unicka), wybudowaną po pożarze starej osiemnastowiecznej świątyni w 1983 roku.

Później Gobiaty zamieszkiwała szlachta. W zamian za walkę w oddziałach Piłsudskiego żołnierze otrzymywali ziemię w tej i okolicznych wioskach. Pozostałością po szlachcie był z kolei pałac, w którym przed II wojną światową mieściła się szkoła.

Przed II wojną światową zamieszkiwali ją w większości prawosławni i Żydzi, znajdowała się tu żydowska karczma. W Gobiatach nie było jednak ani cerkwi, ani synagogi. Najbliższa cerkiew znajdowała się w pobliskiej Cieciorówce, do której mieszkańcy udawali się na wszystkie nabożeństwa. Obecnie wieś należy do parafii w Bobrownikach.

W czasie wojny wioska została niemal zupełnie zniszczona przez Niemców. Hitlerowcy zdewastowali również meczety w pobliskich Bohownikach i Kruszynianach, budowle zostały jednak odnowione.

Źródła:

1. www.kruszyniany.pl

2. wywiad z Walentym Ciereszką, Mirosławem Małaszkiewiczem i Dymitrem Wojcieszykiem – mieszkańcami Gobiat przez Magdalenę Ciereszko 3 kwietnia 2010 roku.

Fotografie: Magdalena Ciereszko.

Start

Wprowadzenie

Podstawy dialektologii

Opis dialektów polskich

Mapa serwisu