Mapa serwisu | Łęczycki strój ludowy

Łęczycki strój ludowy

Alina Kępińska   
Spis treści
Wstęp
Łęczycki strój ludowy
Strój kobiecy
Strój męski
Twórczość ludowa w Łęczyckiem
Legendy o Borucie
Inne legendy łęczyckie
Obrzędowość ludowa
Nagrania dotyczące kultury ludowej Łęczyckiego i ich transkrypcja
Wesele oraz piosenki i przyśpiewki weselne
Obrzędy doroczne: Niedziela Palmowa i Wielkanoc

 

  Dla rejestracji faktów kulturowych charakterystycznych tylko dla określonych regionów ważne jest wstępne określenie obszaru, gdzie owe zjawiska występują. Elżbieta Piskorz-Branekova (2007), przystępując do opisu stroju łęczyckiego, przedstawia Łęczyckie w sposób, jaki można zastosować w opisie gwary, geografii, historii czy kultury tego regionu; długi cytat warto więc przytoczyć w całości. Ziemia Łęczycka leży „w pasie nizin środkowej Polski, jedynie w części południowej na niewielkim skrawku Wyżyny Łódzkiej. Pośrodku tych terenów wznosi się Góra św. Małgorzaty. Granice tego obszaru w dużej części w sposób naturalny wyznaczały rzeki. Ner tworzył ją od południa, a zasięg występowania stroju ograniczał się do jego prawego brzegu i biegł na linii Stryków – Zgierz. Ta sama rzeka wyznaczała także zachodnie pogranicze. Natomiast od północy, choć niezbyt precyzyjnie, linię graniczną tworzyła Bzura (strój tradycyjny używany był także we wsiach leżących szerokim pasem wzdłuż jej lewego brzegu), sięgając po Kłodawę i Krośniewice, a wschodnie rubieże stanowiły tereny po obu stronach rzeki Moszczenicy. Za centrum tego regionu uważa się Łęczycę i Ozorków.

Wszystkie te rzeki płynęły w niskich korytach, leniwym nurtem, co powodowało częste powodzie oraz podtapianie pastwisk i gruntów uprawnych. Na ziemiach tych często w sąsiedztwie rzek znajdowało się wiele bagien i torfowisk. W zamulonych wodach dość licznie żyły piskorze, które stanowiły w rejonie łęczyckim ważną część chłopskiego jadłospisu, dlatego też mieszkańców tych okolic często przezywano „piskorzami” lub „piskorkami” (Piskorz-Branekova 2007: 226). Warto dodać, że są to dwa warianty słowotwórcze odapelatywnej (tu od pospolitej nazwy zwierzęcia) nazwy etnicznej małej zbiorowości ludzkiej określonej ze względu na charakterystyczne dla niej pożywienie.

Na kulturę ludową, stopień jej zachowania ma wpływ historia danego regionu. Pochodną zaś dawnego, sięgającego pierwszych Piastów osadnictwa, kiedy to okolice Łęczycy pełniły ważną rolę administracyjno-gospodarczą, była struktura własności ziemskiej, mianowicie królewskiej, kościelnej i szlacheckiej, a wśród majątków ziemskich dobra szlacheckie stanowiły około 80%. Wieś łęczycka była dość zamożna, a powstające na południu Łęczyckiego w XIX w., zwłaszcza w drugiej jego połowie wielkie zakłady przemysłowe likwidowały problem jej przeludnienia. Kontakt mieszkańców z łódzkim i podłódzkimi ośrodkami przemysłowymi przyczyniał się do zaniku tradycyjnego stroju ludowego. Jak pisze Elżbieta Piskorz-Branekova, „Strój kobiecy zaczął zanikać przed 1914 rokiem” (Piskorz-Branekova 2007: 234), a jeszcze wcześniej proces ten objął strój męski; mianowicie wyszedł on „z użycia na przełomie XIX i XX w.” (Grodzka 1964: 172). Z jednej strony kultura ludowa zanikała już u progu XX wieku, z drugiej zaś „Łęczyckie mogło w pewnym zakresie zachować dawne tradycje i folklor dłużej niż niektóre inne regiony Polski” (Grodzka 1964: 173), bo „było przez długie lata terenem w jakiś sposób zamkniętym. Błota i trzęsawiska nie sprzyjały rozwojowi komunikacji, dojazd do niektórych miejscowości był bardzo utrudniony. (...) Linię kolejową przeprowadzono dopiero w okresie międzywojennym” (Grodzka 1964: 172). Omawiany region leży na terenie wododziału Wisły i Warty. „Warto zaznaczyć, że obecność działu wodnego odegrała dużą rolę w historii Łęczycy. Wiadomy jest fakt, że bagna stanowią przeszkodę w poczynaniach gospodarczych a szczególnie w dziedzinie komunikacji. Wskutek zabagnienia zachodniej części działu wodnego, na omawianym terenie drogi przecinające dno pradoliny z południa na północ kierują się do Łęczycy, a po przeciwnej jego stronie do Topoli Królewskiej.” (Jewtuchowicz 1964: 15) 

Wersja podstawowa

 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS