Mapa serwisu
Notice
: Undefined index: l2 in
/home/dialektologia/web/classes/maincontentclass.php
on line
168
Notice
: Undefined index: l3 in
/home/dialektologia/web/classes/maincontentclass.php
on line
168
Notice
: Undefined index: l4 in
/home/dialektologia/web/classes/maincontentclass.php
on line
168
Notice
: Undefined index: l5 in
/home/dialektologia/web/classes/maincontentclass.php
on line
168
| 
Rozbarski strój kobiecy
Rozbarski strój kobiecy
Elżbieta Krasnodębska
Do początku XX wieku na codzienny ubiór kobiecy składały się:
ciasnocha
(płócienna koszula ze stanikiem na jednym lub dwu ramiączkach i doszytą spódnicą) noszona w połączeniu z
kabotkiem
, to jest krótką do pasa koszulką z rękawami do łokcia przyozdobioną haftami i koronkami lub długa płócienna koszula, składająca się z dolnej części, czyli
odziymka
i górnej części z krótkimi rękawami powstała z połączenia
ciasnochy
z
kabotkiem
, przepasana płócienną wzorzystą
zapaską
. Podczas wyjść z domu do wsi kobiety uzupełniały ten strój o korale i białą, wykrochmaloną chustkę, związaną w tyle głowy.
Fot. 115.
Fot. 116.
Na większe uroczystości zamożniejsze Ślązaczki w pierwszej połowie XIX wieku wkładały długą
kieckę
, czyli suknię składającą się z dwóch zszytych z sobą części – spódnicy oraz zapinanego z przodu stanika z dość głębokim dekoltem (
lajbika
). Kiecka była zazwyczaj suto marszczona w pasie, a jej kopiastość podkreślano kilka warstwami spódnic lub nawet
watówką
(watowaną spódnicą) czy
kiełbasą
(watowaną i pikowaną podkładką przypasywaną w pasie pod kiecką). Uzupełnienie tego stroju stanowiły: płócienny
kabotek
zakładany pod kieckę (fot.115) oraz
wierzcheń
noszony na
lejbiku
.
Wierzcheń
miał formę krakowskiego gorsetu bez rękawów (fot.116). Jego ozdobę stanowiły obszycia z szerokiej, układanej w fałdki wstążki, przyszytej wokół dekoltu oraz szamerunki z żółtych i granatowych lub zielonych sznurków, naszyte wokół dziurek przy zapięciu przodów. Młodsze kobiety nosiły
wierzchnie
w kolorze czerwonym, a starsze w kolorach: granatowym lub czarnym.
Fot. 117.
Na tańce zamiast
wierzchnia
wkładano na ramiona cienką, wełnianą, kaszmirową lub tybetową chustę w kwiaty, tzw.
merynkę
(fot.117).
Fot. 118.
Pod koniec XIX wieku powszechnym elementem kobiecego stroju odświętnego stały się luźne bluzki sięgające bioder, z rękawami zwężającymi się ku dołowi, zwane
jaklami
. Szyto je z różnych gatunków tkanin, np. jedwabnego adamaszku, gładkiego jedwabiu, wełny, aksamitu, kretonu, flaneli. Zależnie od gatunku tkanin i przeznaczenia miały naszycia z pasmanterii, aplikacje, hafty. Współcześnie noszone „od święta” w rejonie bytomskim
jakle
uszyte są z czarnej tkaniny jedwabnej lub adamaszku. Nie mają one koronek ani innych ozdób. Dekorację ich stanowią jedynie fabrycznej produkcji, czarne sznurowe i ażurowe aplikacje. Na letnich
jaklach
, szytych z flaneli, kretonu, piki lub płótna, naszycia wykonane są z pasmanterii lub z koronkowej wstawki. Białe płócienne, flanelowe lub pikowe
jakle
bywają haftowane w kolorowe motywy kwiatów, głównie róż (fot.118).
Fot. 119.
Fot. 120.
Fot. 121.
Od schyłku XIX wieku kobiety na uroczyste okazje wkładały
jakle
i
kiecki
, głównie w czarnym kolorze (fot 119). Komplet ten uzupełniał kwiecisty, długi, jedwabny fartuch (fot.120). Gatunek i rodzaj fartucha zależał od stopnia zamożności, podaży rynkowej i funkcji, jaką spełniał. Bogactwo stroju podkreślały naramienne chusty tureckie, zwane
szpiglami
(fot.121). Szyto je w kolorach żółto-złocistych, pomarańczowych lub zielono-złocistych o mniejszym lub większym ornamencie z arabesek.
Fot. 122.
Fot. 123.
Fot. 124.
Głowy mężatek musiały być obowiązkowo nakryte. Najczęściej noszono płócienne chustki
purpurk
i, wiązane w tyle głowy (fot.122). Cechowały się one sterczącymi skrzydłami narożników, czerwonym kolorem i barwnym motywem roślinnym. Zamężne kobiety zakładały również białe
czepce
typu
buda
ozdobione wzdłuż krawędzi szeroką koronką (fot.123). Dziewczęta natomiast chodziły z gołą głową i włosami splecionymi w warkocz opadający na plecy. Na szczególne uroczystości, np. na procesje czy wesela zakładały na podkładkę ze wstążek złożonych wachlarzowo i tworzących tzw.
klapy
– wieniec mirtowy lub
galandę
ze sztucznych kwiatów i koralików (fot.124). Do warkocza opadającego na plecy przywiązywały
sznurkę
, czyli gładką, zieloną, niebieską lub wiśniową wstążkę.
Na nogi do odświętnego stroju wkładano sznurowane trzewiki i pończochy. W XVIII i na początku XIX wieku noszono niskie pantofle i czerwone pończochy. Później modne były pończochy niebieskie i białe bawełniane.
Kobiety chętnie nosiły również biżuterię, zazwyczaj były to złote zausznice, czerwone korale lub żółte paciorki, zebrane w siedem sznurów i zakończone złotym krzyżykiem (Bazielich 1997: 13-17).
Start
Wprowadzenie
Podstawy dialektologii
Opis dialektów polskich
Kaszubszczyzna
Kultura ludowa
Leksykon terminów
Leksykon kaszubski
Autorzy
Mapa serwisu
Literatura
ISBN: 978-83-62844-10-4
© by Authors.
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie:
ITKS