Opis dialektów polskich
| 
Dialekt małopolski
| 
Krakowskie
| 
Gwara regionu (wersja podstawowa)
| 
Tekst 10
Sułoszowa
Tekst gwarowy
Agata Liberek, Alina Kępińska
Nagranie tekstu: Marta Obtułowicz, transkrypcja: Agata Liberek, weryfikacja zapisu i opracowanie tekstu: Alina Kępińska.
Informatorki: p. Roś i p. Kafel z Sułoszowej, lat ok. 50. Mają wykształcenie zawodowe, mieszkają w Sułoszowej. Należą do zespołu „Sułoszowianki”.
O umówinach
(fragment)
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
Bogaty Jasiek zalycoł
[1]
sie ubogij
[2]
Marysi. Wiycie
[3]
jak to było z b
ł
ogatymi
[4]
. Był se pewny. Co mi ta inne parobcoki
[5]
, jak sum
[6]
biydne
[7]
, co mi Marysia, ja
g j
es
[8]
biydno
[9]
. Jo ja
g J
asiek
[10]
b
ł
ogaty, to se
[11]
ide nǀa pewnioka
[12]
. A jesce
[13]
zeby se tak pǀewniejsym być, to Maryśka była z drugij
[14]
wsi, to i do kościoła p
ł
ǀodjechoł
[15]
, z parobcokami p
ł
ǀogodoł, do karcmy zǀawołoł. Juz był cołkiym
[16]
pełny
[17]
,
ł
ǀodprowodzoł Maryśke z k
ł
ościoła
[18]
, przych
ł
odził wiecorami
[19]
. No przyszed
[20]
cas
[21]
, zeby mǀatuli powiedzieć. No dyć
[22]
, matulu, wiycie
[23]
, p
ł
odobo
[24]
mi sie ta Maryśka, piykno
[25]
, godom wom, tako piykno, gymbusia
[26]
biolutko
[27]
, licusia
[28]
rumiane. No to ta matula: No to, Jaśku, jak ta kces
[29]
, to ch
ł
odź. Jasiek roz, drugi, ale pzysed
[30]
do tǀatula: tatulo, p
ł
ǀowidźcie
[31]
mi, cy tyz
[32]
p
ł
ǀojedziecie na umówiny. Jaśku, tyś sum
[33]
jedyn
[34]
, nie kaz
[35]
bym ci to nie jechoł, przeciez muse syna swojego k
ł
ochać, bo cóz bede
[36]
kochoł. P
ł
ǀojechali na te umówiny, do tyj
[37]
Maryśki, porum
[38]
k
ł
uni
[39]
, w półkoskak
[40]
. A wiycie, co to sum półkoski? To jes
[41]
tak, jak wóz je
z
ł
o
bity dǀechami, to to nie jes dechami, ino
[42]
wypleciune
[43]
z wǀikliny, jesce nieroz to mǀalowane, to piyknie wyglundo
[44]
, b
ł
ogato. Siadła staro
[45]
, p
ł
oprawiła sie, stary
ł
ob
ł
ok, Jasiek chycił
[46]
lyce
[47]
, i wio! Przyjechali, i
ł
usiedli
[48]
do nǀamówin. Maryśka sie ta biedno krzątała,
ł
od izby do kumory
[49]
.
ł
Una ta niy miała
[50]
wiele nic do p
ł
owiedzynio
[51]
. Starzy
ł
ǀomowiali wszystk
ł
o: ile Maryśce dadzum
[52]
p
ł
ola. Starzy ta zaś chcieli krowe, jǀałówke, no i cy ta mo
[53]
piǀezyny, p
ł
ǀoduski, bo sie to tyz lǀicyło. No, jakze
[54]
by Maryśke przǀeprowodzali, z jednum krowum? Musom być dwie. A poduski to co? Pełny wóz musi być. A Maryśka biydno ni
dz niy
miała do p
ł
ǀowiedzynio, ch
ł
ǀodziło to to to, łzy w
ł
ocach miało, i myślało, co to bedzie.
ł
ǀUmówili wszysk
ł
o, nawe
d i
wesele.
ł
Oto co: za czszy
[55]
niedziele zmowimy wesele. Wszysk
ł
o juz zamówili,
ł
ogodali
[56]
,
ł
o plackak
[57]
,
ł
o wszystkim. Przych
ł
odzi ta niedziela, muzyka zapłacuno
[58]
, przyjechali parom kuni, bo jako na bogatych, to nie przystało, zeby jednym kunickiym
[59]
ktokolwiek ino przyjechoł. Druzki
[60]
pozamowiane, druzbowie. Druzbowie przyśli
[61]
do Marysi. Jaśka druzbowie przyjechali, druzki tyz. Wzieły
[62]
Jaśka p
ł
od rynce
[63]
, poprowadziły do w
ł
ozu, Jasiek siod
[64]
, druzki
ł
obo
g ni
ego. Jadum do Marysi. Przyjechali na podwóze
[65]
do Marysi, Jasiu
[66]
zesiod
[67]
, druzki go pod pochy
[68]
chyciły, podprowadziły p
ł
od dum, bliziutk
ł
o, pod drzwi. Jak to zwycajym
[69]
jest, ze drużki wyproszajum młodą panią.
[1]
= zalecał, tj. ‘starał się o pannę’,
y
w miejscu dawnego
e
długiego oraz
o
w miejscu dawnego
a
długiego
[2]
= ubogiej; zwężenie
e
w wygłosowej grupie
–ej
[3]
= wiecie;
y
w miejscu dawnego
e
długiego
[4]
= bogatymi; labializacja
o
po spółgłosce wargowej
[5]
= parobczaki, tu: o młodych chłopakach; mazurzenie
cz
oraz
o
w miejscu dawnego
a
długiego
[6]
= są; wąska i asynchroniczna wymowa wygłosowego -
ą
[7]
= biedne;
y
w miejscu dawnego
e
długiego, także po spółgłosce miękkiej
[8]
= jak jest; fonetyka międzywyrazowa udźwięczniająca oraz zanik wygłosowej spółgłoski
[9]
= biedna;
y
w miejscu dawnego
e
długiego oraz
o
w miejscu dawnego
a
długiego
[10]
= jak Jasiek; fonetyka międzywyrazowa udźwięczniająca
[11]
= sobie; uproszczenie w wyrazie często używanym
[12]
= na pewniaka; akcent inicjalny oraz
o
w miejscu dawnego
a
długiego
[13]
= jeszcze; mazurzenie
[14]
= drugiej; zwężenie
e
w wygłosowej grupie
–ej
[15]
= podjechał; akcent inicjalny, labializacja
o
po spółgłosce wargowej,
o
kontynuuje dawne
a
długie
[16]
= całkiem;
o
kontynuuje dawne
a
długie oraz zwężenie
e
przed
m
[17]
= pewny; podobieństwo artykulacji
ł
oraz
w
powoduje wzajemne zastępstwo tych głosek
[18]
= kościoła; labializacja
o
po spółgłosce tylnojęzykowej
[19]
= wieczorami; mazurzenie
cz
[20]
= przyszedł; tylko uproszczenie spółgłoski wygłosowej
[21]
= czas; mazurzenie
cz
[22]
dyć ‘wszkaże, przecież’
[23]
= wiesz;
pluralis maiestaticus
, czyli forma l.mn. w stosunku do rodziców, osób starszych, szanowanych
[24]
= podoba; labializacja
o
po spółgłosce wargowej oraz
o
jako kontynuant dawnego
a
długiego
[25]
= piękna; poświadczona leksykalnie denazalizacja samogłoski nosowej, jej wąska wymowa oraz
o
jako kontynuant dawnego
a
długiego
[26]
gębusia ‘ekspresywnie o twarzy’; wąska i asynchroniczna wymowa
ę
[27]
= bielutka ‘ekspresywnie o białym’; pierwsze
o
– wynik analogii do
bioły
‘tak o białym’, drugie – kontynuant dawnego
a
długiego
[28]
licusia ‘ekspresywnie o licach, czyli policzkach’
[29]
= chcesz; rozpodobnienie w grupie
chc
oraz mazurzenie
[30]
= przyszedł; mazurzenie
rz
(nie powinno być) oraz
sz
; zanik wygłosowej spółgłoski
[31]
= powiedz;
pluralis maiestaticus
oraz labializacja
o
po spółgłosce wargowej,
i
w miejscu dawnego
e
długiego
[32]
= też;
y
jako kontynuant dawnego
e
długiego oraz mazurzenie
ż
[33]
tyś sum = ty jesteś sam;
jesteś
wyłącznie w postaci końcówki
–ś
; w wyrazie
sam
zwężenie
a
przed
m
[34]
= jeden; zwężenie
e
przed spółgłoską nosową
[35]
kaz = gdzież; zaimek przysłowny
ka
wzmocniony partykuła
że
(po samogłosce jako
ż
) po mazurzeniu
[36]
= będę; leksykalnie poświadczona denazalizacja w czasowniku
być
[37]
= tej; zwężenie
e
w wygłosowej grupie
–ej
[38]
= parą;
o
w miejscu dawnego
a
długiego oraz wąska i asynchroniczna wymowa wygłosowego
–ą
[39]
= koni; labializacja
o
po spółgłosce tylnojęzykowej i zwężenie tej głoski przed
ń
[40]
= w półkoszkach; mazurzenie
sz
oraz przejście wygłosowego
–ch
w
–k
;
półkoszki
‘odświętny kosz wiklinowy na wóz’
[41]
= jest; uproszczenie wygłosowej grupy spółgłoskowej
[42]
ino ‘tylko, ale’
[43]
= wyplecione; zwężenie
o
przed
n
[44]
= wygląda; wąska i asynchroniczna wymowa
ą
;
o
w miejscu dawnego
a
długiego
[45]
= stara ‘tu: o matce’;
o
w miejscu dawnego
a
długiego
[46]
= chwycił; uproszczenie grupy spółgłoskowej
chw
[47]
= lejce; zwężenie
e
, zanik
j
[48]
= usiedli; labializacja nagłosowego
u-
[49]
= komory; zwężenie
o
przed
m
;
komora
‘składzik, spiżarnia’
[50]
= nie miała; zwężenie
e
przed
m
[51]
= powiedzenia; zwężenie
e
przed
ń
oraz
o
w miejscu dawnego
a
długiego
[52]
= dadzą; wąska i asynchroniczna wymowa wygłosowego
–ą
[53]
= ma;
a
w miejscu dawnego
a
długiego
[54]
= jakże; mazurzenie
ż
[55]
= trzy; upodobnienie pod względem miejsca artykulacji
[56]
= ogadali, tzn. omówili; labializacja nagłosowego
o-
, drugie
o
w miejscu dawnego
a
długiego
[57]
= o plackach; przejście wygłosowego -
ch
w -
k
[58]
= zapłacona; zwężenie
o
przed
n
oraz
o
w miejscu dawnego
a
długiego
[59]
= koniczkiem ‘ekspresywnie o koniu’; mazurzenie oraz zwężenie zarówno
o
, jak i
e
przed spółgłoską nosową
[60]
= drużki ‘o druhnach na weselu’; mazurzenie
[61]
= przyszli; mazurzenie
sz
i upodobnienie pod względem miękkości
[62]
= wzięły; denazalizacją
ę
przed
ł
[63]
= ręce; wąska i asynchroniczna wymowa
ę
przed spółgłoską zwartoszczelinową
[64]
= siadł;
o
w miejscu dawnego
a
długiego oraz zanik wygłosowej spółgłoski
[65]
= podwórze; mazurzenie (nie powinno być)
rz
[66]
= Jaś; w M. lp. forma z W.
[67]
= zsiadł; przedrostek
ze
przed
ś
,
o
w miejscu dawnego
a
długiego oraz zanik wygłosowej spółgłoski
[68]
= pachy;
o
w miejscu dawnego
a
długiego
[69]
= zwyczajem; mazurzenie
cz
oraz zwężenie
e
przed
m
Start
Wprowadzenie
Podstawy dialektologii
Opis dialektów polskich
Kaszubszczyzna
Kultura ludowa
Leksykon terminów
Leksykon kaszubski
Autorzy
Mapa serwisu
Literatura
ISBN: 978-83-62844-10-4
© by Authors.
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie:
ITKS