Region Kaszub Środkowych dziś

Małgorzata Klinkosz

fot. Michał Wiśniewski, Małgorzata Klinkosz

 

Środowisko kulturowe Kaszub Środkowych należy do zasobnego w zabytki, miejsca rekreacji i rozwoju kultury. Obszar ten przez stulecia stanowił pogranicze pomiędzy Królestwem Polskim a państwami pruskimi. Oprócz skutków ściśle politycznych wiązało się to ze znaczącym wpływem na krajobraz kulturowy – zarówno sposoby użytkowania przestrzeni, jak również charakter osadnictwa wiejskiego i miejskiego.

 

Na obszarze Kaszub Środkowych organizowane są liczne imprezy o charakterze artystycznym, folklorystycznym i sportowym. Są ważnym elementem oferty turystycznej. Wymienić można tu np. Truskawkobranie, Jarmark Kaszubski, Ostrzyckie lato, obrzęd Ścinania kani w Chmielnie, cykliczne przedstawienia teatralne Kaszubskiego wesela w Chmielnie, naktórych można zobaczyć pokazy zespołów folklorystycznych, obejrzeć rękodzieło, plecionkarzy, rzeźbiarzy kaszubskich, tradycyjne potrawy kuchni regionalnej, wziąć udział w „lekcjach szkolnych po kaszubsku”.

 

Muzeum Kaszubskie w Kartuzach zajmuje się historią i etnografią. Ciekawym obiektem godnym zwiedzenia jest elektrownię w systemie wodnym Słupi w Gałąźni Małej. Aktywnie animuje kulturę również zamek w Bytowie, gród, należący w XII w. do księstwa słupskiego, przechodzacy kolejno w ręce Krzyżaków, Gryfitów, a na koniec władców Brandenburgii. Suleczyno uważa się za jedną z najbardziej kaszubskich gmin ze względu na liczne działające tu zespoły ludowe, a także coroczną międzynarodową Biesiadę Teatralną. W pobliskich Węsiorach ulokowane jest cmentarzysko Gotów, datowane na I i II w. n.e. Składa się ono z trzech kamiennych kręgów i resztek czwartego kręgu. Chmielno, zwane Perłą Kaszub, słynie z Muzeum Ceramiki Kaszubskiej, gdzie można się zapoznać z tradycyjnymi metodami produkcji lokalnych naczyń, a także kupić oryginalne wyroby. Region tez ma współczesny zamek w stanie surowym ulokowany w Łapalicach, który chętnie odwiedzają turyści. Słynny Szymbark, znany z „Domu na głowie” i Zjazdu Mikołajów leży u stóp Wieżycy i jest najwyżej położoną na Pomorzu miejscowością. We wsi ma siedzibę Kaszubski Uniwersytet Ludowy – miejsce spotkań działaczy kaszubskich.

 

Jest to zatem teren rozwinięty turystycznie i kulturowo. O wysokim poczuciu tożsamości Kaszubów i odrębności ich języka stanowi przede wszystkim:

 

1. Wysoka ocena kultury kaszubskiej u inteligencji, naukowców, kulturoznawców, turystów zagranicznych i jej promowanie w różnych obszarach działalności: nauka, teatr, film, literatura, sztuka itp.

2. Działalność Zrzeszenia Kaszubsko – Pomorskiego i jego oddziałów.

3. Działalność naukowa, kulturowa i dydaktyczna muzeów i ośrodków kultury.

4. Silnie rozwinięta działalność zespołów regionalnych, w których tańczą i śpiewają przede wszystkim Kaszubi z różnych pokoleń.

5. Bogata twórczość literacka autorów regionalnych piszących po kaszubsku.

6. Kultywowanie bogatej obrzędowości, w tym zażywania tabaki, ścinania kani, dygowania, pielgrzymek, teatralnych rekonstrukcji obrzędów.

 

Należy wspomnieć o wielkiej roli nauczycieli kaszubskich, którzy przekazują tradycje regionu podczas lekcji kaszubskiego i zajęć regionalnych, a także uczą dzieci pisać, czytać po kaszubsku. To z tego terenu pochodzą jedni z pierwszych nauczycieli języka kaszubskiego: Krystyna Krynicka, Danuta Pioch i Wanda Kiedrowska. Niebagatelną rolę odgrywają różnego typu organizacje i stowarzyszenia, drużyny harcerskie, organizowane konkursy recytatorskie i literackie. Zafascynowana i głęboko odczuwająca swoją tożsamość młodzież organizuje przedstawienia teatralne, zjazdy i spotkania literackie. Mowa Kaszubów podlega też modzie, pojawiają się nowe wyrazy i zapożyczenia, np. komputerowac ‘pracować przy komputerze’.