Leksykon kaszubski

autor: Jerzy Treder, redakcja i digitalizacja: Małgorzata Klinkosz

 

 

GWARA ZABORSKA (też krubańska, kasz. krëbańskô) charakteryzuje Zabory na pd.-wsch. Kaszub, zamieszkiwane przez Krëbanów. Dzieli się na: 1. pn. w par. Grabowo (gwara grabowska), Kościerzyna, Lipusz z p’i, f’i na miejscu p’, f’, np. pies – i 2. pd. w par. Brusy, Leśno, Wiele, a zatem gwarę brusko-leśnieńsko-wielewską z wymową px’, fx’, np. pchies (LGP 21) i szerszego zaniku ẃ grupach kẃ, gẃ, chẃ, krẃ (LGP 540), nie tylko np. kjat, gjôzda, ale też kjitną, kji ‘krwi’, kją ‘krwią’, chjelkę, sę chjądôł i pôrzuchje ‘żegawki’, co z Nôwotnê Spiéwě J. Karnowskiego (1910), który tę gwarę opisał („Gryf” II 1910, s. 365-8; więcej w rps), a w twórczości wyzyskali ją nadto m.in. H. Derdowski i częściowo A. Łajming czy S. Pestka. Pojawia się w niej często ś ź ć dź, nadto ë tylko z ǐ, ў (np. dzëczi ‘dziki’), nie z ǔ (np. Kaszubë), tylko wyjątkowo ë z ę: zazëbła ‘zaziębła’ i typ ‑ek, ‑ec, a zatem zwykle dómek, już też typ ‑iskò, czyli zómkòwiskò (nie: zómkòwiszcze), typ celôk za celã (nazwy etniczne).