Mapa serwisu | Śnieżki

Dzieje wsi Śnieżki

Monika Kresa   

Wieś Śnieżki położona jest obecnie w granicach gminy Boćki. Ponieważ brak jest dotychczas opracowanych dziejów samej wsi, należy odwołać się do szczątkowych informacji, które na jej temat znajdujemy w historii wsi Boćki, miasta Kleszczele i parafii Sasiny, z którymi Śnieżki związane są zarówno pod względem terytorialnym, jak i dziejowym.

Terytorium to jest terytorium pogranicznym, od samego początku zasiedlane było z zachodu przez mazowiecką szlachtę, od wschodu zaś przez ludność ruską, co sprawiło, że do dziś pozostaje ono swoistym pograniczem kultur i religii.

Osadnictwo na tym terenie pojawiało się zapewne o wiele wcześniej, jednak pierwsze ważniejsze wzmianki na temat miejscowości Boćki i Kleszczele pochodzą z XIV wieku. Wiadomo, że do połowy wieku XIV tereny dzisiejszej gminy Kleszczele należały do Rusi, a następnie przeszły do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Nazwa Kleszczele pojawiła się w dokumentach z XV wieku, a prawa miejskie miejscowość uzyskała w wieku XVI. Podobnie z wieku XVI pochodzą pierwsze wzmianki o Boćkach i są one związane z zamianą dóbr między Iwanem Sapiehą wojewodą witebskim, marszałkiem i sekretarzem królewskim oraz ziemianami mielnickimi – Stanisławem Montewiczem i Iwaszkiem Hlebowiczem, która miała miejsce w 1509 roku. W zamian za Bereżnicę otrzymał Iwan Sapieha wieś „Botki”. W pobliżu wsi w kilka lat później zbudowano i lokowano miasto, wiadomo, że w roku 1528 funkcjonowała tu już cerkiew prawosławna. O ile w Boćkach mieszkała ludność zarówno katolicka, jak i prawosławna, o tyle mieszkańcami Kleszczel do wieku XVI była wyłącznie ludność pochodzenia ruskiego, która napływała tutaj z Wołynia. W XVI wieku istniały tutaj dwie prawosławne cerkwie: jedna pod wezwaniem św. Jerzego, druga pod wezwaniem św. Mikołaja. Zróżnicowanie etniczne i religijne miasta nastąpiło dopiero za panowania królowej Bony oraz królowej Anny, żony Stefana Batorego. Bona ufundowała w 1544 roku rzymskokatolicki kościół pw. Św. Zygmunta. Prawosławna cerkiew św. Mikołaja dopiero w 1633 roku, czyli na długo po Unii Brzeskiej, została przekształcona w cerkiew unicką.

Najprawdopodobniej właśnie z XVI wiekiem związane są również początki wsi Sasiny i należących do parafii Śnieżek. Siedzibą dóbr Sapiehów w XVI i XVII wieku był zamek we wsi Dubno, granice tych dóbr nie zostały dokładnie opisane, można jednak stwierdzić, że w przybliżeniu prowadziły one przez Dubno, folwark Kalejczyce, obejmowały także Śnieżki i Biełki.

Boćki przez wiele lat pozostawały w rękach Sapiehów i pod ich opieką przeżywały najświetniejsze lata swojego istnienia, następnie przeszły w ręce Potockich. W pierwszej połowie XVIII wieku do miasta zostali sprowadzeni ojcowie reformatorzy, wiele lat trwała natomiast budowa okazałego kościoła i klasztoru dla tego zakonu, oficjalnie zostali oni przeprowadzeni do nowych zabudowań w 1739 roku.

Zestawienie losów obu miejscowości pokazuje wyraźnie, jak różne czynniki etniczne, kulturowe i religijne kształtowały dzieje tych terenów. Brak jest źródeł historycznych, które potwierdzałyby istnienie cerkwi we wsi Śnieżki, od samego początku należała ona bowiem do parafii Sasiny. Na miejscowym cmentarzu znajduje się natomiast wzniesienie owałowane kamieniami, które przypomina kurhan.

Po III rozbiorze Polski zarówno Boćki, jak i Kleszczele znalazły się początkowo w rękach pruskich, a następnie w departamencie białostockim Cesarstwa Rosyjskiego. Zróżnicowanie religijne i etniczne pokazują dane z 1860 roku, które mówią, że w tym okresie w Boćkach mieszkało 405 katolików, 290 prawosławnych i 743 Żydów. Od 1839 roku cerkwie unickie zaczęto na powrót czynić cerkwiami prawosławnymi z bardzo widoczną rosyjską otoczką obrzędową, zarysowującą się w liturgii i architekturze. Katolicy rzymskiego obrządku z Kleszczel zostali pozbawieni swojej parafii i do 1905 roku byli zmuszeni uczęszczać na nabożeństwa do innych miejscowości.

Z XIX wieku, czyli z czasów rozbiorowych pochodzą ruiny dworku i zabudowań dworskich, które ostały się do dzisiaj w Śnieżkach.

W czasie I wojny światowej wskutek ewakuacji ludności prawosławnej w głąb Rosji zmalała liczba ludności Kleszczel, a Boćki zostały w znacznym stopniu zniszczone przez przechodzący tędy front w 1915 roku. Niepodległość nadeszła dopiero w lutym 1919 roku.

Okres dwudziestolecia międzywojennego nie wpłynął zbyt korzystnie na dzieje obu miejscowości. W Boćkach zwiększyła się liczba ludności obrządku rzymskokatolickiego. Według danych z 1931 r. w Boćkach zamieszkiwało 1158 katolików, 763 Żydów i 421 prawosławnych. W 1934 roku miasto straciło prawa miejskie.

Podczas wojny obie miejscowości uległy znacznym zniszczeniom, a ludność zarówno prawosławna, katolicka, jak i żydowska poddawana była licznym represjom ze strony okupanta.

Po wojnie w latach 1952-1954 istniała gmina w Śnieżkach, utworzona z części gmin Milejczyce, Kleszczele i Boćki. Została zniesiona w 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin, nie przywrócono jej w 1973 roku.

 

 
« poprzedni artykuł   następny artykuł »
 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS