Wipsowo - dziele wsi

Justyna Garczyńska

 

 

Wipsowo (niem. Wieps) – osada powstała nad jeziorem o tej samej nazwie. W 1373 r. biskup warmiński Henryk Sorbom (1373-1401) wystawił dla wsi akt lokacyjny, wyznaczając na zasadźcę Prusa imieniem Koytiten. Wipsowo prawie całkowicie wyludniło się podczas wojny polsko-krzyżackiej 1519-1521. Dopiero 14 marca 1529 r. biskup warmiński Maurycy Faber (1523-1537) nadał wieś proboszczowi z Ramsowa i Mikołajowi z Korujewa. W kolejnych latach wieś należała do rodu Płotowskich. W roku 1579 właścicielem wsi został Mikołaj Płotowski, który odmówił złożenia biskupowi warmińskiemu homagium. W odpowiedzi biskup warmiński Marcin Kromer (1579-1589) w 1585 r. nadał wieś kapitanowi zamku lidzbarskiemu Jakubowi von Worein. W roku 1636 wieś nabyli jezuici. W latach 1709-1711 oraz w roku 1840 Wipsowo dosięgła Czarna Śmierć. Brak dokładnej liczby zmarłych. W XIX w. Wipsowo należało do najbiedniejszych wsi regionu. W roku 1818 wieś liczyła 100 mieszkańców, w 1891 we wsi mieszkało 290 katolików, 5 ewangelików i 5 Żydów. Aż 273 osoby posługiwały się językiem polskim, a tylko 27 niemieckim. W roku 1780 założono w Wipsowie dwujęzyczną (polsko-niemiecką) szkołę, która w tej formie funkcjonowała do 1921 r. W latach 1929-1939 zmieniona została na szkołę niemieckojęzyczną. W roku 1863 zbudowano szosę łączącą Wipsowo z Jezioranami, a pod koniec XIX w. uruchomiono linię kolejową Olsztyn-Korsze. Od tego czasu odnotowuje się znaczny rozwój wsi.

W wyniku plebiscytu 1920 r. wieś znalazła się w obrębie Prus Wschodnich. W okresie międzywojennym we wsi działała polska organizacja, Związek Polaków w Niemczech, do której należały dwie osoby Wiktor Biermann i Franciszek Stolla. W roku 1939 Wipsowo liczyło 797 mieszkańców. 30 stycznia 1945 r. do Wipsowa wkroczyły wojska Armii Czerwonej. Po II wojnie światowej nastąpiła zmiana nazwy na obecną oraz akcja przesiedleńcza. W chwili obecnej ok. 98% mieszkańców stanowi ludność napływowa z terenów m.in.: Mazowsza, Wielkopolski, jak również Zabużanie.Od roku 1945 Wipsowo było wsią sołecką ze szkołą podstawową, ośrodkiem zdrowia, pocztą, nadleśnictwem i tartakiem. W 1951 r. wieś liczyła 800 mieszkańców.