Mapa serwisu
| 
Tekst 4
Przewóz - tekst nr 1
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
Nagranie:
Agnieszka Dymińska
Przepisanie i opracowanie:
Agnieszka Dymińska, weryfikacja: Halina Karaś
Informator:
Pani Jadwiga Krześniak, ur. w 1952 r. w Kozienicach; od 58 lat mieszkała we wsi Przewóz, gmina Maciejowice, powiat Garwolin; wykształcenie wyższa; mąż - wykształcenie podstawowe, rodzice - 3 - 4 klasy szkoły podstawowej.
Pochodzenie nazwy wsi Przewóz
Proszę mi powiedzieć, jak brzmi gwarowa nazwa Przewozu?
Nasy
1
wsi znacy
2
sie?
Tak.
Tak
ł
urzendowo
3
to Przewóz, a tak jak sie na wsi mówi to Przywóz
4
. No.
A od czego ona pochodzi?
A to podobno legenda mówi, ze
ł
una
5
pochodzi od tego, ze przewoziły
6
sie przez Wisło
7
. Bo tu nasa wjeś to była tak naokoło
8
ł
oblono
9
wodomy
10
. Wisła ty
s m
jała
8
jinne
11
koryto, ale to juz ze ponad ze dwjeście lat temu to Wisła zmjieniła
12
koryto na skutek zatoru, jaky
i
13
sie
ł
utworzył na Wiśle i po prostu Wisła se
14
zrobjiła jinno i popłynona
15
innym. I w ty chwjily
i
16
Przywó
s
j
akby nie jest
ł
oddzielóny
ł
od drugy
i
17
wjoski tum Wisłum
18
. Tylko jest taky
i
13
połuncóny
19
w ty chwily
i
. A ot przewozenia
2
przez Wisło łódkomy, bo tu łódkomy przewaźńe
20
jeździły. Ale poni
21
, to jesce coś powjem. To sie z tym jesce wjųzało take
22
, take śmisne ale to wcale nie było śmisne, do ty
i
go jak cekał nad wodum, bo przewoźnik przewaźńe mjeszkoł
23
nad Wisłum, blisko Wisły no i mjoł swoju
24
łódko, próm, przewoził, zarobjił
25
na tym. No ji ludzie jak sie chciały przewiść to tak stojoł
26
nad Wisłum i tak: Podoooj! Podoooj łódky
i
! i tak wołoł zeby przyjechała. No, kto tam sie tym trudnił, nu to cuwał nad tym zeby kómuś pómóc. No, ale sie znalazły przecie
s i
take wywole casomy, co to
ł
ośmisyć kazdygo
27
chciały, co coś to tak. Stonun
28
z drugy
i
struny to wcale nie był przewoźnik tylko chto
29
inny ji tak jak tomten wołoł: Podoooj łódky
i
! bo mu sie spjesyło, chcioł sie dostać, to ten z drugy
i
mu tak odpowjadoł: Cekoooj mrooozu, nie bedzies
30
płacił przewooozu. A tom sie zdenerwowoł z tamty stróny, mówi: A zebyś zdech! Ile to sie tak słysało nat tum Wisłum, jak
ł
une styrcały. Bo to tak z tomty stróny, poni Wisły, to z tomty stróny
ł
ot Koźenic, z tomty stróny z Puscy Kozienicki
31
tamoj
32
to przychodziły z grzybomy, z jagodomy tutaj na to
33
stróno. Bo tam tyz
34
bidnie zyły. Tam bidnie było. No ji, ji stojało to, to nad wodum i wołało. Ale jak sie dowcipniś znalos no to tak, tak powjedzioł. No, o to tak było.
1
nasy - mazurzenie; przejście wygłosowego
-ej
w -
y
(
-i
) i uproszczenie wygłosowej spółgłoski
2
znacy, przewozenia - mazurzenie
3 ł
urzendowo - prelabializacja - poprzedzenie spółgłosek na początku wyrazu (w nagłosie) przez niezgłoskotwórczą
ṵ
(wymowa jak dziś
ł
)
4
Przywóz - podwyższenie artykulacji
e
do
y
5 ł
una - prelabializacja; zwężenie artykulacji
o
do
u
przed spółgłoską nosową
n
6
przewoziły - zastąpienie form męskoosobowych z
-li
przez formę niemęskoosobową
-ły
(zachwianie kategorii męskoosobowości)
7
Wisło - denazalizacja (zanik nosowości) wygłosowego
-ą
8
ta
k n
aokoło, ty
s m
jała - fonetyka międzywyrazowa nieudźwięczniająca - bezdźwięczna wymowa wygłosowej spółgłoski przed spółgłoskami półotwartymi (w tym przypadku) lub przed samogłoskami
9 ł
oblono - prelabializacja - poprzedzenie nagłosowej samogłoski
o
(wymowa jak dziś
ł
); zwężenie artykulacji
a
do
o
przed spółgłoską nosową
n
; dawne
ā
(ostatnie) realizowane wąsko jako
o
10
wodomy - zwężenie
a
do
o
przed spółgłoską nosową
m
;
-ami > -omy
(asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej i uproszczenie spółgłoskowego elementu palatalnego)
11
jinno - prejotacja - poprzedzenie samogłoski
i-
na początku wyrazu (w nagłosie) przez
j
12
zmjeniła - asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
m’
13
jaky
i
, taky
i
- twarda wymowa grupy
ki
14
se - cecha ogólnogwarowa, nieróżnicującą gwary regionu (ale jednak cecha gwarowa); uproszczenie wyrazu ‘sobie’
15
popłynona – ogp. popłynęła, unosowienie spółgłoski
ł
przez nosówkę
ę
, i wymowa powstałej grupy eN jako
16
chwjily
i
- twarda wymowa
l’
; asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
w’
17
drugy
i
- przejście wygłosowego
-ej
w
-y
i
i uproszczenie wygłosowej spółgłoski
18
tum Wisłum - asynchroniczna wymowa wygłosowego
-ą
, zwężenie barwy tej głoski do
u
19
połuncóny - mazurzenie; asynchroniczna wymowa
-ą
w śródgłosie wraz ze zwężeniem barwy tej głoski do
u
; oraz zwężenie artykulacji
o
do
u
przed spółgłoską nosową
n
20
przewaźńe - siakanie (wynik upodobnienia pod względem miękkości)
21
poni - zwężenie
a
do
o
przed spółgłoską nosową
n
22
take - twarda wymowa grupy
kie
jako
ke
23
mjeszkoł - podwyższenie samogłoski ścieśnionej á (kontynuantu dawnego
ā
) i utożsamienie się z
o
; asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
m’
24
swoju - utrata rezonansu nosowego nosówki tylnej
-ą
w wygłosie, podwyższenie jej artykulacji do
u
25
zarobjił - asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
b’
26
stojoł – północnopolski brak kontrakcji, spłynięcia dwu samogłosek przedzielonych jotą (j), która w tej pozycji zanika (nieściągnięta forma czasownika)
27
kazdygo - mazurzenie; utrzymanie
e
ścieśnionego w D. l.poj zaimków
28
stonun -asynchroniczna wymowa wygłosowej samogłoski tylnej
-ą
przed
ł
i uproszczenie tej głoski, oraz
aN
->
oN
29
chto - wymowa grupy nagłosowej
kt-
jako
cht-
na skutek rozpodobnienia w grupie dwóch spółgłosek zwartych
30
bedzies - mazurzenie; utrata rezonansu nosowego nosówki przedniej
-ę
31
Kozienicki - zwężenie wygłosowego
-ej
w
-y
(
-i
) i uproszczenie wygłosowej spółgłoski
32
tamoj - przysłówek ‘tam’ w formie gwarowej, rozszerzonej sufiksem
-oj
33
to - denazalizacja (zanik nosowości) wygłosowego
-ą
34
tyz - ścieśnione
é
(kontynuant dawnego
ē
) podwyższyło artykulację i utożsamiło się z
y
Start
Wprowadzenie
Podstawy dialektologii
Opis dialektów polskich
Kaszubszczyzna
Kultura ludowa
Leksykon terminów
Leksykon kaszubski
Autorzy
Mapa serwisu
Literatura
ISBN: 978-83-62844-10-4
© by Authors.
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie:
ITKS