Mapa serwisu
| 
Tekst 5
Przewóz - tekst nr 2
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
Nagranie:
Agnieszka Dymińska
Przepisanie i opracowanie:
Agnieszka Dymińska, weryfikacja: Halina Karaś
Informator:
Pani Jadwiga Krześniak, ur. w 1952 r. w Kozienicach; od 58 lat mieszkała we wsi Przewóz, gmina Maciejowice, powiat Garwolin; wykształcenie wyższa; mąż - wykształcenie podstawowe, rodzice - 3 - 4 klasy szkoły podstawowej.
W czym się dawniej kładło dzieci
To może Pani nam opowie jak wyglądała kiedyś kołyska, gdzie się kładło dzieci?
Paniusiu, dzieci kiedyś to sie kołysało w
koly
i
bkach
1
u nas tak sie mówjiło tu nad
Wjisłum
2
, koly
i
bka albo kołyska rozmaicie
mówjily
3
. To
take
4
łózecko
5
było na kosiorach, na
bjegunach
6
inacy
7
no i w tym sie kładło dziecko i
ł
uno
8
sobjie spało. A jak sie sło
poniusiu
9
na pole to sie
wzieno
10
ze sobum bulbo, albo bujacko bo
tyz
11
take dwje nazwy
mjała
12
. To była, jak tu tak poni wytumacyć
zeby
5
poni zrozumjiała. To był taki drųzek i
ćtery
13
take
kołky
i
14
take
nogy
i
15
.
ł
Uny w tym
drązku
16
były wywjiercune take ćtery
ł
otwory
17
i te nogy były tam wsadzune i tak była postawjono, ze
ł
una sie nie przewróciła. No i wjųzało sie przy tym drųzku
płachto
18
no i kładło sie tam podusko
jakuńś
19
cy coś no i tyś sie kładło dziecko,
casomy
20
sie przykrywało cymś zeby go muchy nie zezarły na polu. No i tak sie bujało. Nie kładło sie go na
ziemy
21
, zeby sie nie przyziembjiło, tylko w ty bujocce. I jak sie sło do dómu to ta bujacka zostawała na polu, tylko sie casomy tak zarzuciło na ten drųzek to płachto razom z tym, z tym co sie tam dziecku podkładało
ji
22
zeby nie wlazło
jake
4
zwjierzo casomy, bo casomy
ko
u
t
23
jakiś albo co, no to, zeby nie wlazło, no to, o to tak sie kołysało.
I przy drzewie się stawiało, czy …?
Pod drzewem, zeby chłódbył ale niekóniecnie, bo jak było pole take gdzie nie było drzewa, no to ju
s n
ie było gdzie postawić. A jak sie sło do
dochtora
24
, cy gdzie z dzieckom to sie cłowjek musioł naodzioć kilimom albo płachtum i tak przy sobjie sie dziecko nosiło, poniusiu. O tak było, kiedyś nie było wózków to, było bardzo
cięzko
5
.
Ta płachta to jakieś miała wzory czy to taka zwykła, biała?
Nie, nic bjało była ze lnu zrobjóno,
zesyto
25
. Płachtum jesce to tak jak sie sło kele dumu,
tak na
26
wsi, po wsi, do koguś, to tak na pole jak sie gdzie wlekło to dziecko. A jak sie poni jechało gdzie
dalyj
27
no do dochtora
najceńścij
28
no to kilim był. Kilim to taki z wełny
ł
utkony
29
na krośnie, z
ł
owcy
30
wełny i
mjoł
31
wzory, kolorowy był i w to sie cłowjek
ł
okrencoł i to dziecko
tamoj
32
razom w tym niósł. Albo były take chustky
i
, ćeńse, grupse zelezy od pory roku. To były take chustky
i
- jesiunky
i
to sie
ich
33
kiedy
ś n
osiło zamiast płasca i palta. No to w tym tak samo nosiło sie. O.
A w ziemie na przykład?
No to w zimie tak samo. Tylko były te chustky grubse. Dziecko sie
ł
ubjerało jesce dodatkowo w becik. Były take beciky. Wy to ju
s n
ie
pomientota
34
bo
jesteśta
34
młode. To było coś na wzór podusky
i
. Tylko taki długy, składało sie to, to na pół jak sie dziecko włozyło i sie wjųzało take trocky
i
były. Wjųzało sie dziecko, nie wypadło i w
pjórach
35
było mu ciepło.
1
koly
i
bkach - twarda wymowa
l’
2
Wjisłum - asynchroniczna wymowa wygłosowego
-ą
, zwężenie barwy tej głoski do
u
; asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
w’
3
mówjily - twarda wymowa
l
; asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
w’
4
take, jake - twarda realizacja grupy
kie
, brak fonemu
k’
5
łózecko, zeby, cięsko - mazurzenie
6
bjegunach - asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
b’
7
inacy - mazurzenie; przejście wygłosowego
-ej
w
-y
(
-i
) i uproszczenie wygłosowej spółgłoski
8 ł
uno - prelabializnacja - poprzedzenie spółgłosek na początku wyrazu (w nagłosie) przez niezgłoskotwórczą
ṵ
(wymowa jak dziś
ł
); zwężenie artykulacji
o
do
u
przed spółgłoską nosową
n
9
poniusiu - zwężenie
a
do
o
przed spółgłoską nosową
n
10
wzieno - wymowa gwarowa samogłoski nosowej przed spółgłoską
t
11
tyz - ścieśnione
é
(kontynuant dawnego
ē
) podwyższyło artykulację i utożsamiło się z
y
12
mjała - asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
m’
13
ćtery – siakanie (wynika z mazurzenia, uproszczenie pod względem miękkości)
14
kołky
i
- twarda wymowa grupy
ki
15
nogy
i
- twarda wymowa grupy
gi
16
drązku - mazurzenie; synchroniczna wymowa samogłoski nosowej przed spółgłoską szczelinową
17 ł
otwory - prelabializacja - poprzedzenie nagłosowej samogłoski
o
(wymowa jak dziś
ł
)
18
płachto – denazalizacja (zanik nosowości) wygłosowego
-ą
19
jakuńś - asynchroniczna wymowa spółgłoski tylnej
-ą
w śródgłosie wraz z podwyższeniem jej artykulacji
20
casomy - mazurzenie; zwężenie
a
do
o
przed spółgłoską nosową
m
;
-ami
(asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej i uproszczenie spółgłoskowego elementu palatalnego)
21
ziemy - twarda wymowa
mi
22
ji - prejotacja - poprzedzenie nagłosowej samogłoski
i-
23
ko
u
t - wymowa samogłoski (<stpol.
ō
) jako dźwięku pośredniego
o
u
24
dochtora - wymowa grupy śródgłosowej
kt-
jako
cht-
; rozpodobnienie w grupie dwóch samogłosek zwartych
25
zasyto - dawne
ā
związane do
o
26
ta
k n
a - fonetyka międzywyrazowa nieudźwięczniająca - bezdźwięczna wymowa wygłosowej spółgłoski przed spółgłoską półotwartą (w tym przypadku) lub samogłoską
27
dalyj - przejście wygłosowego
-ej
w
-yj
28
najceńścij - przejście wygłosowego
-ej
w
-ij
29 ł
utkony - prelabializacja; zwężenie
a
do
o
przed spółgłoską nosową
n
;
30 ł
owcy (‘owczej’) - mazurzenie; przejście
-ej
w
-y
(
-i
) i uproszczenie wygłosowej spółgłoski; twarda wymowa końcówki narzędnika wargowej miękkiej i uproszczenie
31
mjoł - podwyższenie samogłoski ścieśnionej á (kontynuantu dawnego
ā
) i utożsamienie się z
o
; asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
m’
32
tamoj - przysłówek ‘tam’; w formie gwarowej, rozszerzonej sufiksem
-oj
33
ich (‘je’) - B. l.mn (brak kategorii męskoosobowej)
34
pamientota, jesteśta - 2 os. l. mn. cz. teraźniejszego z dawną końcówką liczby podwójnej
-ta
35
pjórach - asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
p’
Start
Wprowadzenie
Podstawy dialektologii
Opis dialektów polskich
Kaszubszczyzna
Kultura ludowa
Leksykon terminów
Leksykon kaszubski
Autorzy
Mapa serwisu
Literatura
ISBN: 978-83-62844-10-4
© by Authors.
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie:
ITKS