Mapa serwisu
| 
Tekst 6
Przewóz - tekst nr 3
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
Nagranie:
Agnieszka Dymińska
Przepisanie i opracowanie:
Agnieszka Dymińska, weryfikacja: Halina Karaś.
Informator:
Pani Jadwiga Krześniak, ur. w 1952 r. w Kozienicach; od 58 lat mieszkała we wsi Przewóz, gmina Maciejowice, powiat Garwolin; wykształcenie wyższa; mąż - wykształcenie podstawowe, rodzice - 3 - 4 klasy szkoły podstawowej.
O robieniu palemki
Może teraz pani nam powie, jak wyglądała Niedziela Palmowa?
Pani najprzód było trza
sobje
1
zrobjić palemko,
kazdy
2
musioł
3
se
4
ł
umjić
5
zrobjić?
Z czego się robiło palemki?
A to jo
poniusi
6
powjiem. Gałųska wjirzby i
lescyny
2
musiała być, bo mówjiły tak z dawjen dawna, ze kiedy
Pon
7
Jezus
ł
umarł na krzyzu, to cało przyroda była w żałobjie. No
i
mówjiły
8
, ze jedynie ta wjirzba to jak
ł
usłysała, ze Pon Jezus
ł
umarł, to sie go
straśńe
9
ł
uzałowała. Z
gałųsky
i
10
sosny mówjiło sie tak samo, bo tak samo głosiła legenda, ze, ze
ł
una była, bardzo rozpacała.
Ji
11
mówjiła, ze skoro Pon Jezus
ł
umarł, to
ł
una musi mić ciemny kolor. No ji sosna mo
taky
i
10
ciemny kolor. Mówjiło sie, ze cisu jesce tak samo. To cis to rośńe na smentarzach, poni, to
ju
s n
a
12
tym drzewje to ani
ptok
13
nie usiuńdzie, ani nic, no to musiało być coś prowdy z
tych
legendów
14
wszystkich. No i mówjiło sie jesce, ze z
tych
winoroślów
15
cy to jak to
nazywajum
16
teraz.
Take
17
poni jagody, to jagodzonie, o take borowjonie, to ciomne take, co to w lesie rosnum. To z ty
i
go
tyś
18
sie robjiło. Ale nie robjiło sio z
tómpoli
19
.
A dlaczego?
A z tómpoli sie nie robjiło, poniusiu bo mówjiła legenda, ze jak Pon Jezus
ł
umarł, to
ł
una se nic z tego nie robjiła. Bo
ł
una mówjiła, ze jest bez grzychu, tómpola ji
ł
una se nic z tego nie robjiła. Ji
ł
una, poniusia
wji
20
, ze przyjrzy sie poniusia, wji jak tómpola
wyglundo
21
, cy nie? No,
ł
una zawse sie trzęsie, te listki sie zawse
trzęsu
22
,
wtedy nawet kiedy jest trzydzieści stopni ciepła, bo tak sie tera Pona Jezusa boi. I pozycyła swoich gałęzi do bicowonia Jezusa. I z ty
i
go ni mozna, tego brać. A tak to sie rozmaicie przybjirało, poniusiu, ji jak
chto
23
ł
umjioł, jak kto mógł, jak kto
widzioł
24
u swoim matki, któro kobita, bo to tyz
kobity robiłi
25
, tak sobjie
ł
ubrała no ji z tomy
palmomy
26
trzeba było pójść do kościoła.
A też był taki konkurs, kto dłuższą, kto ładniejszą zrobi palmę?
Nie,
ł
u nas to jo tego nie pamjentum,
ł
u nas takich wjelkich sie nie robjiło tylko take no, take średnie, nie robjiło sie takich wjielgachnych.
1
sobje - asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
b’
2
kazdy, lescyny - mazurzenie
3
musioł - podwyższenie samogłoski ścieśnionej á (kontynuantu dawnego
ā
) i utożsamienie się z
o
4
se - cecha ogólnogwarowa, dziś potoczna, nieróżnicującą gwary regionu (ale jednak cecha gwarowa); uproszczenie wymowy wyrazu
sobie
5 ł
umjić (‘umieć’) - prelabializacja - poprzedzenie spółgłosek na początku wyrazu (w nagłosie) przez niezgłoskotwórczą
ṵ
(wymowa jak dziś
ł
); asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
m’
; zastąpienie w bezokoliczniku sufiksu
-eć
przez sufiks
-ić
; kontynuant dawnego
ē
6
poniusi - zwężenie
a
do
u
przed spółgłoską nosową
n
7
Pon - zwężenie
a
do
o
przed spółgłoską nosową
n
8
mówjiły - zastąpienie form męskoosobowych z
-li
przez formę niemęskoosobową
-ły
(zachwianie kategorii męskoosobowości); asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
w’
9
straśnie – siakanie (tu wynik upodobnienia pod względem miękkości)
10
gałųsky
i
, taky
i
- twarda wymowa grupy
ki
11
ji - prejotacja - poprzedzenie samogłoski
-i
na początku wyrazu (w nagłosie) przez
j
12
ju
s n
a - fonetyka międzywyrazowa nieudźwięczniająca - bezdźwięczna wymowa wygłosowej spółgłoski przed spółgłoską półotwartą (w tym przypadku) lub przed samogłoską
13
ptok - podwyższenie samogłoski ścieśnionej á (kontynuantu dawnego
ā
) i utożsamienie się z
o
14
legendów – uogólnienie końcówki
-ów
w D. l.mn rzeczowników wszystkich rodzajów
15
tych winoroślów – uogólnienie końcówki
-ów
w D. l.mn rzeczowników wszystkich rodzajów
16
nazywajum - asynchroniczna wymowa wygłosowego
-ą
, zwężenie barwy tej głoski do
u
17
take - twarda wymowa grupy
kie
jako
ke
18
tyś - ścieśnione
é
(kontynuant dawnego
ē
) podwyższyło artykulację i utożsamiło się z
y
19
tómpoli - nazalizacja (unosowienie) samogłoski; podwyższenie
o
do
u
przed spółgłoską nosową
m
20
wji (‘wie’) - uproszczenie; asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
w’
21
wyglundo - asynchroniczna wymowa spółgłoski tylnej
-ą
w śródgłosie wraz
z podwyższeniem jej artykulacji do
u
22
trzęsu - utrata rezonansu nosowego nosówki tylnej
-ą
w wygłosie wraz z podwyższeniem jej
artykulacji; synchroniczna wymowa samogłoski nosowej przed spółgłoską szczelinową
23
chto - wymowa grupy nagłosowej
kt-
jako
cht-
na skutek rozpodobnienia w grupie dwóch spółgłosek zwartych
24
wjidzioł - podwyższenie samogłoski ścieśnionej á (kontynuantu dawnego
ā
) i utożsamienie się z
o
; asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej
w’
25
kobity robili – upowszechnienie się czasownikowych form na
-li
przy rzeczownikach niemęskoosobowych (zachwiana kategoria męskoosobowości)
26
palmomy - zwężenie
a
do
o
przed spółgłoska nosową
m
;
-omi
>
omy
(asynchroniczna wymowa spółgłoski wargowej miękkiej i uproszczenie spółgłoskowego elementu palatalnego)
Start
Wprowadzenie
Podstawy dialektologii
Opis dialektów polskich
Kaszubszczyzna
Kultura ludowa
Leksykon terminów
Leksykon kaszubski
Autorzy
Mapa serwisu
Literatura
ISBN: 978-83-62844-10-4
© by Authors.
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie:
ITKS