Mapa serwisu
| 
Gwara regionu (wersja podstawowa)
(Mini-MP3-Player v2.2 (c) Ute Jacobi - unregistered version - Only Free for NonCommercial Website)
Gwara regionu
Błażej Osowski
Gwara badanej wsi Sienno należy do dialektu wielkopolskiego, a dokładniej, do jego północnej części, wykazującej powiązania z Krainą, Kujawami i Pomorzem. Gwara wsi to gwara niemazurząca (wymowa typu:
czysto
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
) z udźwięczniającą fonetyką międzywyrazową (np.
ta
g m
ni wincy
)
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
(zob.
Fonetyka międzywyrazowa udźwięczniająca
;
Fonetyka międzywyrazowa zróżnicowana regionalnie
). Wyjątkowo w okolicach Wielenia występują gwary mazurzące, czyli gwara tzw. Mazurów wieleńskich.
Wybrane zjawiska samogłoskowe
Samogłoski
a e o
ulegają ścieśnieniu i są wymawiane jako:
o
(
downiej
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
=
dawniej
),
i
(
dopiro
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
=
dopiero
),
ó
(
wstawióne
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
=
wstawione
) (zob.
Samogłoski pochylone
);
Wymowa samogłosek nosowych
ę ą
jest rozłożona w każdej pozycji: w śródgłosie przed spółgłoskami szczelinowymi (np.
minso
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
=
mięso
)i innymi, w wygłosie (przy czym
ę
w wygłosie traci nosowość) np.
zimiom
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
=
ziemią
,
odparujom
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
zam.
odparują
. Tak rozłożone nosówki często zachowują się jak samogłoski ustne i również ulegają ścieśnieniu, np.
łynty
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
=
łęty
;
Labializacja
o
nagłosowego, np.
łocukrowane
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
=
ocukrowane
;
Wybrane zjawiska spółgłoskowe
Upraszczanie grup spółgłoskowych, np.
trz
>
cz
(
wieczynie
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
=
wietrzenie
);
Upraszczanie wymowy podwojonej spółgłoski do jednej, np.
przetem
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
=
przedtem
;
Upraszczanie wygłosowej grup -
ść
do -
ś
, np.
nieś
zam.
nieść
,
goś
zam.
gość
;
Wymowa grupy -
kt
- jako -
cht
-, np.
nichtórzy
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
=
niektórzy
;
Zanik
ł
występującego między samogłoskami (bardzo częsta w formach czasu przeszłego rodzaju żeńskiego),np.
nie suwaa
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
=
nie suwała
;
Wybrane zjawiska morfologiczne
Rozpowszechnienie końcówki D. l.mn. rzeczowników rodzaju męskiego (-
ów
) również na rzeczowniki rodzaju żeńskiego czy nijakiego, np.
lodówków
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
=
lodówek
;
Uproszczona forma czasu przeszłego czasowników zawierających w bezokoliczniku cząstkę -
ną
-, np.
zamkło
(
się
)
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
=
zamknęło
(
się
);
Końcówka -
m
w
formach 1. os. l.mn. czasu przeszłego
i
teraźniejszego
, np.
bylim, niesiem
=
byliśmy
,
niesiemy
;
Wyrażanie czasu przeszłego w sposób analityczny (przez formy złożone), np.
ja
żem
robił
zam.
robiłem
(zob.
Formy analityczne czasu przeszłego
;
Przejście wygłosowego -
ej
> -
ij
/
yj
w przysłówkach, np.
mnij
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
=
mniej
.
Używanie spójnika
jak
w funkcji czasowej lub warunkowej, czyli zamiast
gdy
,
jeśli
.
Do cech starych, ale do niedawna jeszcze istniejących, należą:
Denazalizacja
przed spółgłoskami szczelinowymi, np.
geś,
ksiożka
=
gęś
,
książka
;
Dyftongiczna wymowa samogłosek
, np.
myjszyj
=
myszy
;
Wymowa nagłosowych
ra
- i
ja
- jako
re
- i
je-
, np.
redło
=
radło
,
jerzmo
=
jarzmo
.
Odrębności leksykalne gwary Sienna:
Czuć – słyszeć
Gorzyć się – gniewać się
Łosina/łysina – czoło
Pyry/bulwy – ziemniaki
Zaś – później
Twoja przeglądarka nie wspiera elementu audio.
Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie
Adobe
)
Zrucić – zdjąć
Pytać się komuś (np. pytać się mamie) – pytać kogoś (np. pytać mamę)
« poprzedni artykuł
następny artykuł »
Wersja rozrzerzona
Start
Wprowadzenie
Podstawy dialektologii
Opis dialektów polskich
Kaszubszczyzna
Kultura ludowa
Leksykon terminów
Leksykon kaszubski
Autorzy
Mapa serwisu
Literatura
ISBN: 978-83-62844-10-4
© by Authors.
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie:
ITKS