Opis dialektów polskich | Dialekt małopolski | Krakowskie | Historia regionu | Łuczyce

Dzieje wsi Łuczyce

Agata Liberek

Pierwsze dokumenty odnotowujące istnienie wsi datujemy na 1309 rok. Łuczyce są nazwą patronimiczną, której źródeł należy szukać w imieniu pochodzenia chrześcijańskiego – Łuka (łac. Luka, pol. Łukasz).
Od początku swego istnienia Łuczyce znajdowały się w rękach kilku rodów rycerskich, m.in. Niedźwieckich, z których wywodził się Andrzej z Łuczyc – jeden  z pierwszych polskich studentów paryskiej Sorbony, współpracownik arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnki i posiadacz jednej z największych bibliotek prywatnych w XIV-wiecznej Polsce. Kolejnymi właścicielami ziem łuczyckich byli Szafrańcowie (panowie na zamku w Pieskowej Skale). Szczególnie w historii wsi zapisał się Tomasz Szafraniec  z Łuczyc, który powiększył rodowy majątek dzięki utworzeniu nowego folwarku, a także przekazał na rzecz kościoła parafialnego w Luborzycy wpływy z dziesięciny. W 1437 roku majątek w Łuczycach przeszedł w ręce Stanisława z Młodziejowic (Młodziejowskiego), dalekiego krewnego Szafrańców. Młodziejowscy rozprzedali majątek łuczycki; wśród współwłaścicieli znaleźli się m.in. bracia Jakub i Przedbór z Koniecpola oraz referendarz królewski Walenty Dembiński. Prawdopodobnie to jego potomkowie, rodzina Dębińskich,  
w XVII wieku przejęła w całości majątek w Łuczycach.
Rok 1794 był jednym z najważniejszych okresów w historii wsi jako data insurekcji kościuszkowskiej, w której łuczyccy chłopi prawdopodobnie brali udział. Jednak nie odwaga przodków podtrzymywała wciąż żywą pamięć o powstaniu, lecz legenda jakoby Bartosz Głowacki urodził się właśnie w Łuczycach. W rzeczywistości pochodził on z Rzędowic,  
a z Łuczycami związana była jego najmłodsza córka, Justyna, która wyszła za mąż za mieszkańca Łuczyc, Szymona Błahuta (lub Bławuta).
Z XIX-wiecznej historii Łuczyc zachowały się szczątkowe informacje. Wiadomo, iż po trzecim rozbiorze Polski wieś znalazła się pod panowaniem rosyjskim. W roku 1864  
w wyniku carskiej reformy uwłaszczeniowej majątek ziemski w Łuczycach uległ częściowej parcelacji. Wśród nowych właścicieli znaleźli się m.in. rodzina Jagnińskich oraz rodzina Unrugów, w posiadaniu której Łuczyce pozostały aż do 1945 r. (ostatnim właścicielem był hrabia Władysław Unrug). Według danych na rok 1827 Łuczyce zamieszkiwały 264 osoby,  a zabudowa wsi liczyła 47 domów.
W latach 1905-1907 w Łuczycach doszło do licznych wystąpień chłopskich. Wraz  z końcem pierwszej wojny światowej wieś zaczęła się rozwijać, głównie dzięki wzmożonej działalności swoich mieszkańców. Taki stan rzeczy utrzymał się przez cały okres międzywojenny. W roku 1919 utworzono pierwszą w Łuczycach szkołę, a w roku 1927 założona została Ochotnicza Straż Pożarna. Ważnym dniem w historii wsi była wizyta ówczesnego prezydenta Polski Ignacego Mościckiego, który w roku 1934 uczestniczył w uroczystym otwarciu nowo wybudowanego odcinka linii kolejowej Kraków – Tunel (w Łuczycach znajdowała się duża stacja przeładunkowa).
W okresie II wojny światowej Łuczyce stały się ważnym miejscem działalności konspiracyjnej i rodzinną miejscowością wielu żołnierzy podziemia. Tutaj działała m.in. partyzancka drużyna kolejowa dowodzona przez Józefa Nowotnego. Po 1945 roku  i wprowadzeniu dekretu o reformie rolnej majątek ziemski w Łuczycach został rozparcelowany. Ziemię oddano małorolnym i bezrolnym chłopom, z wyjątkiem terenu przekazanego przez państwo Liceum Spółdzielczemu (dziś nieistniejącemu).
 
 
źródła:
 
 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS