Tekst został nagrany w lipcu 2009 roku. Transkrypcja i opracowanie tekstu: Aleksy Beśka, weryfikacja: Alina Kępińska

 

 

Helena Zając urodziła się w 1926 roku na Kielecczyźnie. Ma 84 lata. Nie ukończyła żadnej szkoły. Od 1935 roku zamieszkała w Dobrowie. W wieku 9 lat pomagała matce w pracy w pałacu dziedzica, a w czasie wojny była służącą u Niemców. Wraz z pierwszym mężem pochodzącym spod Gostynina i czterema synami do 1955 roku mieszkała w pałacu. Po jego pożarze przeniosła się do wybudowanego domu, w którym mieszka do dziś wraz z synem Tadeuszem. W roku 1964 wyszła powtórnie za mąż. Nigdy na dłużej nie wyjeżdżała z Dobrowa prócz kilkudniowych wycieczek do miejsc kultu religijnego.

Pani Helena opowiada o podróży do Dobrowa.

Sytuacja aktu mowy – kontakt nieoficjalny.

 

 

 

 

 

 

 

 Podróż

 

Tu przed wojną, to moje^yj mamy bracia były w Dobrowie, a tutej, to to wiesz, ile, to  musioł mieć kożdy dwie służonce, rozumie^ysz, i mój wujo to był dobry ^łoperator, pastusz, ^łod krów, ^łoborowy inaczej. Wujo na, napisał tam do mamy, ji powiado: siostro kochano, musisz, ty bide tutej masz z dziećmi i ja mam bide, bo ni moge sobie służoncyj wziąś i musisz, powiado, przyjechać do mnie. To mama mojigo brata wzieła, co już był zdolny z mamą tu do roboty. A mnie zostawiła tam w Kieleckim z tą ciotką, co mi tera nie tak dawno umarła i ta jej córka. Tam mie zostawiła, i przyjechała tu, rozumisz, jak przyjechała tu, mama zaro do roboty, brat z wujem do ^łobory, do ^łobory, do roboty, krowy z wuje^ym oprzątał, dojił. Pastuże dwa byli, tak jak trza. No za jakimś czasym mama nie dała za wygraną, pado, no un tu jes, co jes starszy, a una mało, młodo jeszcze, no, dźiwińdź lat to co, taki chyndus. No ji znowu sie zwiy, zlorfowała, już nie brzmi, mi się już wypowiedzić, z moją ciotką. Pado, siostro kochano, jak będziesz, jak będzież mogła, to przyjedź, i przyprowadź mi, powjado, Hele, no i swoją córke Marysie i przyjdź. Moja ciotka to była ci ^łod diabła, taki lucyper, ^łuna wszyndzie psu w dupe zajrzała i wszyndzie trafiła, i wszyndzie trafiła. Dobra, zebrała nosz i jidzie, przecież wiadomo, że dawniej było samochodów, pociągów, jak. Z Kieleckie^ygo sie wypuściła, dwie dziewczyny, na pieszo. Ale tamten, taki był, tamta była dwa lata młodsza. Taki tulypan był tłusty. Idzie, idzie, mama, nóżki bolą, no to mama wzina tamtą i prowadzi, i niesie na rynku, a mnie za łape ciongnie. Zbliż|ali my sie tak blisko jakie^ygoś, wsi, czy to miasteczka, czy gdzie ciok, to już nie pamin, tylko pamientam to dokładnie, że poszła z nami do klasztoru. No ji ^łopowiedziała tam wszysko. Ten zakonnik zara każał gosposi na, naszykować spanie, kol|acyjke, kawe na mleku, e^alyganck. To to pami^entam, taka byłam nie tego, ale tak mi  utrwaliła, bo za to, że bide miałam. To to, to pamientam. No i przys, przybiła ta ciotka ze mną tu. Jak ta ciotka przybyła tu zy mnu, z nami, tam ja troszke polota^łam po tego. Późnij ta dziedziczka pado: wiysz co, Samsonowa, Helcia to bydzie ^łoprzontać kury. Ty, powiado, w kuchni tam, praczka znowu mama była, mama była dobro praczka za Nimców, to była wielka kucharka u Nimców. No to ty be^ydziesz, pado, w pralni, a Helcia bedzie kury ^łoprzo^untać. Do roboty bedzieta z Bronim chodzić, a una, powiada, taka bedzie nasza gosposia. No i tak, pietnaście, czternaście lat mia^łam, to jo byłam gosposia na pińcioro ludzi. Ugotowa^łam i ^łupra^łam, tako gospodyni byłam. No i byłam, i robiłam tam wszysko.