Dialekt mazowiecki wczoraj i dziś

Pochodzenie nazwy Mazowsze

W XVII w. pojawiła się hipoteza, że nazwa Mazowsze pochodzi od Mazosa (zwanego w źródłach Miecławem, Masławem, Mojsławem, Miesławem), cześnika Mieszka II, który w okresie kryzysu monarchii, po wygnaniu Kazimierza I Odnowiciela objął władzę na Mazowszu, a po powrocie władcy do kraju stawił mu zbrojny opór wsparty sojuszami z Pomorzanami, Prusami i Jaćwingami; zginął 1047 w walce z połączonymi siłami Kazimierza i księcia kijowskiego, Jarosława Mądrego. Według niektórych badaczy, po jego śmierci dzielnica, która podlegała jego władzy, przyjęła właśnie nazwę Mazowsza.

Podobnie S. Hrabec [Hrabec 1955] wywodzi nazwę Mazowsze od nazwy osobowej Mazoch, od której za pomocą przyrostka -*ije utworzono nazwę dzielnicy Mazosze, per analogiam do: Podlasze (dziś Podlasie ‘ziemia pod Lachami, w sąsiedztwie Lachów’). Forma Mazowsze jest kontaminacją dwu form poprzednich (Mazow i Mazosze). Inaczej wygląda natomiast etymologia A. Brucknera, który wiąże tę nazwę z rodzajem gleby występującej w okolicy Płocka (kolebki Mazowszan) – mazią (gliną).