Opis dialektów polskich | Dialekt śląski | Śląsk środkowy | Historia regionu | Dzieje wsi (Łągiewniki Śląskie)

 

Łagiewniki Śląskie - dzieje wsi 

Monika Kresa
 
Łagiewniki Śląskie są obecnie dzielnicą Bytomia. Nazwa Łagiewniki jest nazwą służebną – należy zatem przypuszczać, że wieś powstała jako osada ludzi zajmujących się wyrobem łagwi – służących do przechowywania wody i innych napojów. Wieś powstała w XIII wieku – pierwsza informacja o niej znajduje się w akcie lokacyjnym pobliskiego Bytomia z roku 1254. Pierwotnie była to bardzo rozległa wieś, ale w 1532 roku została podzielona na trzy mniejsze: Łagiewniki Górne, Środkowe i Dolne (wspomina o tym pan Rospondek w tekście o Łagiewnikach.
Łagiewniki dosyć prężnie rozwijały się jako wieś przemysłowa: w roku 1791 na terenie Łagiewnik Dolnych powstała kopalnia węgla „Książę Karol Heski”. Na przełomie XVIII i XIX wieku powstały tu również pierwsze huty: żelaza – „Królewska” oraz cynku – „Lydognia”. W tym samym czasie na terenach silnie uprzemysłowionych otwarto osiedle Królewska Huta, która w II poł. XIX wieku zyskała prawa miejskie na mocy aktu erekcyjnego króla pruskiego Wilhelma I. W tym czasie na terenie Nowej Huty znajdowały się dwie szkoły, dwa kościoły (ewangelicki i rzymskokatolicki), poczta oraz szpital.
W roku 1822 uruchomiono kolejną kopalnię – „Florentine” (w dwudziestoleciu międzywojennym zmieniono jej nazwę na „Łagiewniki”), w 1826 roku hutę cynku „Marienwunsch” (szybko jednak, bo już w 1870 roku została ona zlikwidowana). W roku 1857 powstała huta „Hubertus”, wybudowana przez rodzinę Wincklerów. Huta funkcjonuje do dziś pod nazwą Zygmunt (por. tekst o Łagiewnikach.
W związku z dość prężnym rozwojem przemysłu na terenie Łagiewnik rozwijało się również całe zaplecze bytowe mieszkających tam górników i hutników. W 1874 roku w Łagiewnikach (w odłączeniu od Nowej Huty) wybudowano pierwszy budynek szkoły. Na początku XX wieku szkołę przeniesiono do nowego budynku, a stary wykorzystano na kaplicę. W 1910 roku, a następnie w 1912 roku postały dwie kolejne szkoły, a w latach 1895-96 staraniami ks. Norberta Bonczyka wybudowano neoromański kościół św. Jana Nepomucena według projektu Paula Jackischa. Sam ks. Norbert Bonczyk jest dość znaną na Śląsku postacią. Urodził się w 1837 roku w Miechowicach w zniemczonej rodzinie górniczej. Po ukończeniu liceum w Gliwicach wstąpił na wydział teologii Uniwersytetu Wrocławskiego, uczęszczał wówczas na wykłady z językoznawstwa i literatury. Najprawdopodobniej pod ich wpływem został obrońcą polskości na Śląsku.
W 1904 roku Łagiewniki Górne oraz Łagiewniki Średnie zostały połączone w gminę Hohenlinde. Podczas plebiscytu 58% mieszkańców opowiedziało się za Polską, a po podziale Górnego Śląska gmina została dołączona do Polski, do powiatu świętochłowickiego, a po jego zniesieniu 1 kwietnia 1939 roku gminę włączono do powiatu katowickiego.
W roku 1951 gmina została zniesiona, a jej obszar włączono do miasta Bytomia.
 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS