Jerzy Sierociuk
Domachowo to wieś istniejąca już w XIII wieku. Jednym z pierwszych właścicieli był Wojciech Ociosaniec, który część majątku nadał biskupowi poznańskiemu. Lokowane na prawie niemieckim w 1290 r. przez księcia Przemysława II Domachowo zostało nadane biskupowi poznańskiemu. Odtąd cały rejon związany jest z posiadłościami biskupimi. „Od średniowiecza aż po schyłek niemal XVIII wieku (…) miasto Krobia oraz wsie – łany klucza krobskiego – stanowiły dobra biskupa poznańskiego i stąd miano Biskupizna. Warto wiedzieć, że każdy nominowany biskup poznański stawał się tytularnym proboszczem Krobi i dopiero w 1927 r. kardynał August Hlond zniósł te wielowiekową tradycję”1. Dobra biskupie zostały skonfiskowane przez rząd pruski po rozbiorze 1793 r., a samo Domachowo weszło w skład tzw. ekonomii krobskiej. W latach 30-tych XIX wieku – podobnie jak i w pozostałej części Wielkopolski – w Domachowie przeprowadzono (rozpoczęte 1829 r.) uwłaszczenie chłopów.
Pod koniec XVI wieku przy domachowskim kościele zaczął (w 1586 r.) funkcjonować istniejący aż do XIX wieku szpital; z 1610 r. pochodzi pierwsza wzmianka o istniejącej szkole przykościelnej.
W roku 1903 otwarta została – dzisiaj nieczynna - przebiegająca przez Domachowo linia kolejowa (Gostyn-Krobia-Gostkowo).
W Domachowie działa od wielu lat – zawiązany z inicjatywy Jana z Domachowa Bzdęgi w roku 1932 – Biskupiński Zespół Folklorystyczny skupiający różne pokolenia mieszkańców wsi. Dla potrzeb zespołu Jan z Domachowa Bzdęga opracował scenariusz wesela biskupiańskiego publikując już w roku 1933 „Zwyczaje weselne na Biskupinie”2 , następnie trzy lata później książkę „Biskupinie”3 . ___________________________________________________________________________________________
1M.Giera i K.Jańczak przy współudziale Uczniów Zespołu Szkół w Starej Krobi, Słownik gwary biskupińskiej, Stara Krobia 2005, s.XV. 2Jan z Domachowa Bzdęga, Zwyczaje weselne na Biskupinie. W gwarze ludowej spisane przez rodowitego biskupianina spod Krobi, „Wielkopolanin”, 1933, nr 2. 3Zob.: Jan z Domachowa Bzdęga, Biskupinie, przedruk wyd. z 1936 ze wstępem i komentarzem Jadwigi Sobieskiej, Warszawa 1992. Zob.: M.Giera i K.Jańczak przy współudziale Uczniów Zespołu Szkół w Starej Krobi, Słownik gwary biskupińskiej, Stara Krobia 2005. http://www.domachowo.powiatgostyn.pl/Wycieczka_w_Domachowie,2705.html
