Opis dialektów polskich | Dialekt wielkopolski | Wielkopolska wschodnia | Historia regionu | Dzieje wsi - Spławie


Spławie, Golina-Kolonia - dzieje wsi

Błażej Osowski
 
Spławie oraz Golina-Kolonia leżą na tyle blisko siebie, iż dzieje tych wsi najlepiej omawiać łącznie. W czasach najdawniejszych ziemie te związane były raczej z osadnictwem kujawskim. Jednak już w X w. następuje przyłączenie tych terenów do państwa Polan. Początkowo ziemie te podlegały kasztelani lędzkiej, jednak od czasów utworzenia przez Kazimierza Wielkiego sądowego powiatu ze starostą w Koninie nastąpiło związanie omawianych ziem właśnie z powiatem konińskim (obejmującym wówczas teren mniej więcej dzisiejszych powiatów konińskiego i kolskiego oraz części słupeckiego i tureckiego).
Ludność tej części województwa kaliskiego zajmowała sie przede wszystkim rolnictwem, wykorzystując m.in. Wartę jako rzekę spławną. (Być może to zajęcie przyczyniło się do powstania nazwy Spławie, choć nie leży ono w bezpośredniej bliskości rzeki.) Teren ten przez XVI, XVII i XVIII wiek korzystał z czasu względnego spokoju przerwanego krótkimi okresami niepokojów. W czasie wojny polsko-rosyjskiej (1655-1660) zniszczono m.in. rezydencję rodu Przyjemskich herbu Rawicz znajdującą się we wsi położonej niedaleko Spławia, Przyjmie. W XVIII w. osiedlają się w pobliżu rzeki Olędrzy, m.in. w niedaleko od Goliny-Koloni położonych Węglewskich Holendrach czy Myśliborskich Holendrach. Osadnicy ci zachowali odrębność swych obyczajów tak, iż jeszcze na początku XX w. istniał w Węglewie kantorat ewangelicko-augsburski.
Po drugim rozbiorze Polski ziemie te znalazły się w zaborze pruskim, ale nie na długo, bo już w 1807 r. przyłączono je do Księstwa Warszawskiego (tym samym odrywając od pozostałej części Wielkopolski), a w 1815 r. do Królestwa Kongresowego.
W 1919 r. powiat koniński znalazł się w granicach województwa łódzkiego, a w 1938 r. – województwa poznańskiego. W okresie międzywojennym w Spławiu znajdował się folwark, w którym pracowała znaczna część mieszkańców wsi. Pałacyk został zajęty w czasie wojny przez Niemców (teren ten znalazł się w tzw. Kraju Warty w obszarze III Rzeszy), a po niej – rozebrany.
Po wojnie przywrócono województwo poznańskie. Dopiero w r. 1975 utworzono województwo konińskie, które istniało niecałe ćwierć wieku. Od 1999 r. powiat koniński jest częścią województwa wielkopolskiego.
 
Wykorzystano informacje z następujących źródeł:
L.V. Jacques, S. Graeve, Przewodnik po guberni kaliskiej, Warszawa 1912.
P. Maluskiewicz, Województwo konińskie. Szkic monograficzny, Warszawa 1983.
Województwo konińskie. Monografia regionalna. Zarys dziejów, obraz współczesny, perspektywy rozwoju, Łódź-Konin 1986.
powiat.konin.pl/pl/1/230/rys_historyczny (11.04.11)
 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS