Leksykon terminów

Leksykon terminów i pojęć dialektologicznych



Halina Karaś

Powrót do listy haseł

Nazwiska kobiet

Nazwiska kobiet w gwarach tworzone są niejednokrotnie w inny sposób niż w języku ogólnopolskim. Nazwiska kobiet zamężnych najczęściej powstają od nazwisk w postaci męskiej za pomocą przyrostków: ‑ka: Hycnarka, Grybośka, Karaśka, Klesycka, Malarka, Mrucka, Ryndocka (< od nazwisk Hycnar, Gryboś, Karaś, Klesyk, Malarz, Mruk, Ryndak), -owa: Karasiowa, Grybosiowa, Mrozowa, Bajorkowa, Dutkowa (< od nazwisk Karaś, Mróz, Bajorek, Dutka), -ina: Czajczyna, Lijanina, Kawina, Przybylina, Rosparzyna (< od nazwisk Czajka, Lijana, Kawa, Przybyła, Rospara), rzadziej ‑ula (np. na Podhalu i na Śląsku): Dutkula, Sikorula (< od nazwisk Dutka, Sikora); -icha: Baturlicha, Kowalicha (< od nazwisk Baturla, Kowal). Przyrostek ‑icha jest w nazwiskach kobiet dwufunkcyjny – może oznaczać zarówno żonę, jak i córkę (częsty na wschód od Puław i w polszczyźnie południowokresowej). Formy nazwisk typu: Dutkowa, Mazgajowa, Wójcina, Lijanina z pochodzenia są formami przymiotnikowymi. Nazwiska dziewcząt i kobiet niezamężnych najczęściej są tworzone formantem -anka (-onka): Lijanionka, Kawionka, Kantorzonka, Mazurzonka, Firlecionka, Fuglonka, Piłusionka, Słocionka (< od nazwisk męskich Lijana, Kawa, Kantor, Mazur, Firlit, Fugiel, Piłuś, Słota) w południowej i północnej części Polski oraz ‑ę: Czyżę, Lipię na Śląsku, ponadto przyrostkami -ka, -icha, -ula, które służą też do tworzenia nazwisk żon. Często powyższe sposoby tworzenia nazw kobiet mają nacechowanie ekspresywne.


Powrót do listy haseł
 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS