Leksykon terminów

Leksykon terminów i pojęć dialektologicznych



Halina Karaś

Powrót do listy haseł

Dopełniacz liczby pojedynczej przymiotników i zaimków przymiotnych

  

Dopełniacz liczby pojedynczej przymiotników i zaimków przymiotnych. W D. lp. przymiotników i zaimków przymiotnych wskutek wyrównań analogicznych zaszły pewne zmiany. Dialekty wielkopolski i mazowiecki utrzymują e ścieśnione: małeygo, tanieigo, przy czym dialekt mazowiecki (wraz z gwarami pasa północnopolskiego od Krajny, przez część Borów Tucholskich, Kociewie, Warmię, Mazury, po Suwalszczyznę) e ścieśnione wprowadził również do zaimka, np. teygo, na wzór małeygo, dobreygo. Większość gwar Śląska i południowo-zachodniej Małopolski e ścieśnione (pochylone) zachowuje jedynie w przymiotnikach miękkotematowych, np. tanieygo, ale małego. Część gwar w ogóle zatraciła pochylenie (np. tereny od Skawy i Pilicy po Wieprz). Część gwar wielkopolskich wprowadziła do dopełniacza lp. również ou ścieśnione, por. dobreygou, małeygou. W najbardziej na zachód wysuniętych gwarach zachodniowielkopolskich występują pod wpływem dolnołużyckim w przymiotnikach i zaimkach przymiotnych końcówki ‑yg (‑ig), ‑ych (‑ich): tyg dobryk chłopa, takich nauczyciela (podobnie było w gwarze chwalimskiej, dziś nieistniejącej gwarze śląskiej na pograniczu zachodniej Wielkopolski i północnego Śląska), co prowadzi do zrównania form D. lp. i lmn.

 

 
 
Powrót do listy haseł
 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS