Leksykon kaszubski

autor: Edward Breza, redakcja i digitalizacja: Małgorzata Klinkosz

 

 

SPIESZCZENIA W KASZUBSZCZYŹNIE (pol. hipokorystyki, kasz. pieszczącé słowa) wynikają z ekspresywnej funkcji języka, przy czym ekspresja ta może mieć charakter ujemny, kiedy do otaczającego świata, zwł. człowieka odnosimy się z niechęcią, niekiedy nawet wstrętem i pogardą i wtedy wypowiadamy wyrazy o treści ujemnej, jak blérwa ‘o owcy’, scyrz ‘o psie’, paruzel ‘o dziecku’, Frãcocha ‘o Franciszce’, Stachùl ‘o Stanisławie’. W wypadku spieszczeń mamy do czynienia z ekspresją dodatnią, mianowicie gdy o owcy mówi się òwieczka, o psie piesk, o dziecku dzecëszczkò, o Franciszce Franëszka, o Stanisławie Staszk itd. Spieszczenia bliskie są zdrobnieniom, niekiedy różnią się od nich tylko barwą głosu mówiącego. Dotyczy to zwł. spieszczeń imiennych, gdzie np. zdrobniona forma Jank może być odczuwana neutralnie, ale może być też spieszczeniem ‘kochany, wybrany Janek’. Podobnie żeńskie Lucka, Magda, Zosza czy męskie Édk, Józk, Walk. W każdym języku istnieją specjalne wyrazy pieszczotliwe, tworzone za pomocą podwojenia sylab (tzw. reduplikacja), jak pol. mamusia, hist. ciocia, dziadzia, kasz. tatk, (®) nënka, ang. baby ‘dziecko’, papa we wielu jęz., aramejskie abba ‘ojciec’ itd.