Leksykon terminów

Leksykon terminów i pojęć dialektologicznych



Halina Karaś

Powrót do listy haseł

Biernik liczby pojedynczej rzeczowników żeńskich samogłoskowych na -a (B. lp. rzecz. ż.)

Biernik liczby pojedynczej rzeczowników żeńskich samogłoskowych na -a (B.lp. rzecz. ż.). W wielu gwarach w wyniku szerokiej wymowy nosówki przedniej  (ę > an) i zaniku nosowości w wygłosie biernik lp. rodzaju żeńskiego rzeczowników samogłoskowych zakończonych na -a jest równy mianownikowi lp. (np. mam córka, sprzedoł krowa = mam córkę, sprzedał krowę). Konstrukcje typu widza ta dzioucha z B. lp. rodzaju żeńskiego na -a = M. lp. rodzaju żeńskiego na -a są przez Polaków uznawane za charakterystyczne szczególnie dla gwar śląskich. W gwarach suwalskich (zwłaszcza w niemazurzących gwarach suwalskich, tzw. sejneńskich), podobnie jak w polszczyźnie północnokresowej zrównanie B. i M. lp. rzeczowników dokonuje się natomiast głównie pod wpływem akania. Na niewielkim obszarze małopolskich gwar jednonosówkowych i w gwarze podegrodzkiej (od Sącza po Limanową) odnosowienie samogłoski wygłosowej (pochodzącej ze zlania się ę )( ą) spowodowało powstanie końcówki -o w B. lp., np. zabić tako świnio, we wielko sobłoto, świeci sie (= święci się) kiełbaso, niesie tako palmo, na odmiano = świnię, w Wielką Sobotę, kiełbasę, taką palmę, na odmianę. Zob. Samogłoski nosowe.

 

Powrót do listy haseł
 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS