Dzieje wsi Felicjanów

Marta Białek

 

Felicjanów jest wsią położoną w województwie łódzkim, w powiecie poddębickim, w gminie Uniejów. Historycznie teren ten należy do Wielkopolski. Sąsiaduje z wsiami o wielowiekowej tradycji (jak wiemy w Wielkopolsce mamy do czynienia z najstarszym osadnictwem), takimi jak: Spycimierz (założony u progu XII wieku). Pierwsze wzmianki o parafii spycimierskiej ówcześnie o charakterze grodowym (obecnie p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego) znajdujemy u Galla Anonima, który wspomina o pobycie księcia Bolesława Krzywoustego w 1108 r. w Spycimierzu.

Kolejnymi wsiami, niegdyś należącymi do arcybiskupów gnieźnieńskich są Wielenin i Pęgów. Ze źródeł wiemy, że w 1290 r. arcybiskup Jakub Świnka dał je mieszczaninowi uniejowskiemu Szymonowi. Pozostałe wsie sąsiednie mają rodowód nowożytny: Pierwsze informacje o Czekaju pochodzą z 1784 r., natomiast o Brzezinach z 1792 r.

Związki okolicy z dawnym województwem sieradzkim sięgają XVI w. Tereny te należały wówczas do powiatu szadkowskiego, a Uniejów był największym miastem na jego północy. Zwłaszcza tereny na północny wschód od miasta były pograniczne, a mieszkańcy znacznie bliżej mieli do Łęczycy, stolicy sąsiedniego województwa niż do Szadku i Sieradza[1].

Największym miastem w sąsiedztwie Felicjanowa jest Uniejów. Posiada imponującą przeszłość, sięgającą daleko poza czasy nowożytne. Już od połowy X w. związany był ze spycimierskim kompleksem osadniczym. Jednak jego rola niepomiernie wzrosła dopiero po XIV w., ponieważ stał się miejscem zjazdów duchowieństwa polskiego. Warto wspomnieć, że słynny proces polsko-krzyżacki z 1339 r. w znacznej części odbył się właśnie w Uniejowie. Sam król Kazimierz Wielki przebywał wówczas w tym mieście. W ciągu wieków Uniejów był parokrotnie grabiony i palony. Po rozbiorach zaś wszedł w skład Królestwa Pruskiego. W czasie okupacji hitlerowskiej znalazł się w granicach Rzeszy, w ramach Kraju Warty. Wtedy także stał się siedzibą filii kaliskiego Urzędu Pracy, odpowiedzialnego za wywózkę miejscowej ludności na przymusowe roboty do III Rzeszy.

Największą część gminy Uniejów obejmuje parafia p.w. św. Floriana i Wniebowzięcia NMP znajdująca się właśnie w Uniejowie, do której od 1934 r. decyzją biskupa włocławskiego należy także Felicjanów (wcześniej należał do Niewiesza).

Felicjanów, posiadając tak wspaniałe sąsiedztwo, sam nie może poszczycić się równie długą historią. Pierwsze wzmianki o jego istnieniu pochodzą z 1877 r.[2]Pierwotnie wieś dzieliła się na trzy części: Rudunki, Kolonia Biernacice, Felicjanów. Po wojnie jednak wszystkie zostały połączone w jedną nazwaną Felicjanowem.

W pobliżu Felicjanowa znajduje się wieś Biernacice, która jeszcze w XIX w. należała do bogatego dziedzica Artura Wierzbickiego. Był to okres świetności Biernacic i właśnie w tym można upatrywać genezy Felicjanowa. Wielu chłopów osiedlało się w bliskim sąsiedztwie dobrze prosperującego dworku ziemianina, zakładając tym samym nową wieś. W czasie okupacji hitlerowskiej większość mieszkańców została wysiedlona na roboty do III Rzeszy, a ich ziemie zabierali niemieccy osadnicy, którzy tworzyli pokaźne folwarki. W tychże folwarkach pracowała nieprzesiedlona część ludności miejscowej. Już po wojnie na utracone tereny powrócili prawowici właściciele i od tej pory Felicjanów żyje niezmąconym trybem, wyznaczanym przez pory roku. W latach 1922-1988 r. funkcjonowała w Felicjanowie szkoła, która dawała podstawowe (jedynie pięcioletnie) wykształcenie miejscowej i okolicznej ludności.[3]

 

 

 

 

 

Źródła:

 

Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, pod red. Stanisława Trawkowskiego, t. 5. Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku, pod red. Henryka Rutkowskiego opracowali Krzysztof Chłapowski, Anna Dunin-Wąsowiczowa, Stefan K. Kuczyński, Kazimierz Pacuski, Elżbieta Rutkowska, Stanisław Trawkowski, Małgorzata Wilska, Warszawa 1998, cz. 1. Mapy, plany, cz. 2. Komentarz, indeksy.

Grabarczyk T., Kowalska-Pietrzak A., Szymczak J., Uniejowskie strony: karty z przeszłości odległej, nieznanej i bliskiej Gminy Uniejów, pod red. J. Szymczaka, Łódź-Uniejów 2008.

Zinberg I., Skorowidz Królestwa Polskiego, czyli spis alfabetyczny miast, wsi, folwarków...I-II, Warszawa 1877.

 

---