Leksykon terminów

Leksykon terminów i pojęć dialektologicznych



Halina Karaś

Powrót do listy haseł

Spójniki

Spójniki w dialektach różnią się znacznie od języka ogólnego, np. typowe dla niego spójniki ponieważ, aczkolwiek, jakkolwiek, jednakże, bowiem, lub, bądź, dopóki, oraz, tudzież itp. w dialektach nie występują w ogóle lub są bardzo rzadkie. Niewiele jest spójników wyłącznie gwarowych, np. ba, pokiel, pokiela, podwiel ‘póki’, ino, zaczym, czym, źeli. Mniejsza liczba spójników sprawia, że są one mniej wyspecjalizowane i pełnią kilka funkcji. Np. spójnik jak służy nie tylko do porównania (w tej funkcji w gwarach niemal nie występuje częsty w polszczyźnie ogólnej spójnik niż), ale też do określenia czasu, warunku i miejsca, do przeciwstawienia i przyzwolenia, por. jak ‘kiedy’ go potem wzieni ku wojsku, został dług; jak ‘jeżeli’ kwoka dobrze siedzi, to się kurcynta wylyngum; jak ‘ponieważ’ nie chciołeś nojprzód, tło tero niy dłestaniesz nic. Spójniki mają też odmienną od ogólnopolskich postać fonetyczną, por. np. kie, kiej ‘kiedy’, kandy, kany, kań, kani lub ka, kej, kień ‘gdzie’, jele ‘ile’, kiela, kielo ‘ile. Por. Archaizmy składniowe, Składnia dialektalna.

 

 

Powrót do listy haseł
 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS