Grupy spółgłoskowe kontynuujące psł. *sr’, *zr’ w gwarach. Rozwój dawnych prasłowiańskich grup *sr’, zr’, które dziś w polszczyźnie ogólnej mają swoje kontynuanty w postaci grup śr, źr, ‑jrz‑, różnicuje wyraźnie dialekty ludowe. W gwarach Małopolski i Mazowsza rozwinęły się one podobnie jak w języku ogólnym, np. środa, źródło, ale też: uźreć = ujrzeć. W północnej Małopolsce grupy te uległy przestawce (metatezie), czyli śr → rś, źr → rź, np. rśroda, rźódło, rźebię, urzić / urzieć. Na terenach zachodniej Polski powstały grupy śrz, źrz (tak jak w języku literackim do XIX w.), z tym że w południowej Wielkopolsce i na Śląsku pojawiły się tu spółgłoski wstawne t, d, np. strzoda, zdrzódło, zdrzebię, a na części tego terenu nastąpiło rozpodobnienie: chrzoda, grzebię, lub upodobnienie i uproszczenie: szoda, rzódło. |