Leksykon kaszubski

autor: Jerzy Treder, redakcja i digitalizacja: Małgorzata Klinkosz

 

GWARA BRODNICKA między Jez. Raduńskim i Ostrzyckim na pd. od Chmielna w pow. kart. posiada opis samogłosek L. Biskupskiego (1883), skomentowany i zaktualizowany przez P. Smoczyńskiego (Zmiany w kaszubskim dialekcie okolic Brodnicy (na tle podobnych w innych dialektach kaszubskich), SFPS 4, 1963, s. 23-38), wyzyskującym też dane F. Ceynowy, G. Pobłockiego, J. Łęgowskiego, F. Lorentza. Wykazał m.in. ginięcie archaizmów: *ę ≥ i, np. jiczmień║ jãczmień; zastąpienie ‑iszcze przez ‑isko, np. klepiskò; mian. l.pd. typu dwa grosza na dwa grosze; brak końc. miejsc. l.m. –ech typu w lecech, jest bowiem w latach; w dop. l.p. żeń. końc. ‑e zastępowana przez –i, np. do stëdnie na do stëdni. Ogólne zmiany wymowy: ô też jako ö║ ê, np. stöw║ stêw; ò jako ło na łe, np. młegã, kłeło; wąskie ę jako szerokie ã, np. celãta, jidã. Lokalne: zmiana wygłosowego ‑ą na ‑óm, np. wielgóm stëdnióm – czy denazalizacja nosówek, np. jagniata, góseta, ksóżka, zób; zastępstwo u rzeczowników typu żëcé końcówki dop. l.p. ‑ô przez ‑i, np. kòle jedzeni. Są to zwykle zmiany z k. XIX w.