Leksykon kaszubski

autor: Edward Breza, redakcja i digitalizacja: Małgorzata Klinkosz

 

PLURALIA TANTUM W KASZUBSZCZYŹNIE to określenie językoznawcze, przyjęte z gram. łac., oznaczające rzeczowniki, które występują tylko lub najczęściej w l.m. W polszczyźnie i kaszubszczyźnie pluraliami tantum są np. drzwi, dwiérze, grabie, grable, wrota, wierzeje, spodnie, bùksë, narty, nartë, Kartuzy, kasz. Kartuzë, zaręczyny i zmówinë,kasz. stalata ‘długi okres czasu’. Używanie rzeczowników tylko w l.m. nie ma żadnych uwarunkowań pozajęz., rozstrzyga o tym zwyczaj jęz., jak dowodzą nazwy tych samych przedmiotów w różnych jęz., np. w kasz. (i pol.) tylko w l.m., zaś w jęz. niem. w obu liczbach: dwiérze ‘drzwi’ : die Tür (por. ros. dv’erь), nożiczczi ‘nożyczki’ : die Schere, sónczi ‘sanki’ : der Schlitten, okùlôrë ‘okulary’ : die Brille, skrzëpczi ‘skrzypce’ : die Geige, bùksë ‘spodnie’: die Hose, trapë ‘schody’ : die Treppe. Zwykle występują tylko w l.m. rzeczowniki oznaczające przedmioty używane parzyście lub częściej w większej ilości, np. bótë ‘buty’, pôcórczi ‘paciorki’, stréfle ‘pończochy’, szachë ‘kije’.