Region dziś

Gmina Gniezno (gmina wiejska) obejmuje obszar 17 800 km² („Statut gminy Gniezno”, rozdz. II §4., pkt 1.) (www.urzadgminy.gniezno.pl/portal/samorzad/statut-gminy-gniezno/rozdzial-ii-gmina.html) i stanowi 14,19% powierzchni powiatu. Użytki rolne zajmują 13 388,58 ha (tj. 76% powierzchni), a użytki leśne: 2 551,8 ha (tj. 14% powierzchni) – dane Urzędu Gminy za 2010 r. W obrębie gminy znajduje się 31 sołectw; gminy sąsiadujące to: Czerniejewo, Gniezno, Kłecko, Łubowo, Mieleszyn, Niechanowo, Rogowo, Trzemeszno, Witkowo. Gminę zamieszkuje obecnie 9956 osób (Dane statystyczne za: Urząd Gminy w Gnieźnie).

 

Gmina leży na trasie Szlaku Piastowskiego wiodącego z Poznania do Inowrocławia przez Lednogórę, Gniezno, Trzemeszno, Mogilno, Kruszwicę. Jest więc terenem atrakcyjnym pod względem turystycznym. W Gnieźnie rozpoczyna się także Wielkopolska Droga św. Jakuba prowadząca przez Poznań, Leszno do Głogowa. Jest ona częścią szlaku pątniczego z Wielkopolski do Pragi i jednym z najdalej na wschód wysuniętym odcinkiem europejskiej sieci szlaków kulturowych (http://djmuza16.w.interia.pl/nowa_strona_4.htm).

 

Przez Gniezno przebiega międzynarodowa droga E261 Wrocław – Poznań – Bydgoszcz – Gdańsk. W odległości ok. 20 km na południe od miasta będzie przebiegała budowana aktualnie autostrada A2 Świecko – Poznań – Warszawa (www.tkgniezno.webpark.pl/gniezno_dzis.html).

W stosunku do okresu świetności gospodarczej lat sprzed reformy 1989 r., obecnie region przeżywa zapaść. Stopa bezrobocia jest stosunkowo wysoka, wynosi dziś 12,4% w powiecie[1] – w celu przeciwdziałania bezrobociu i marazmowi gospodarki lokalnej został powołany Gnieźnieński Ośrodek Wspierania Przedsiębiorczości. Trudną sytuację na rynku pracy ratują po części liczne centra handlowe oraz duże przedsiębiorstwa z kapitałem zachodnim, które wybudowały swoje fabryki w Gnieźnie – tu zatrudniona jest znaczna część mieszkańców Gniezna i okolic (inwestycje te rozpoczęły się w latach 90. XX w.). Nie zmienia to jednak faktu, że powrót do pracy znacznej liczbie osób utrudnia zredukowana liczba przedszkoli (11 przedszkoli publicznych) i żłobków (1 żłobek publiczny) – wzrasta za to liczba placówek prywatnych.

Mimo wielu inicjatyw kulturalnych utrudniony jest dostęp do kultury masowej – zamknięto i zlikwidowano kina w centrum miasta (z trzech funkcjonujących w ścisłym centrum, dziś jest tylko jedno w galerii handlowej na obrzeżach miasta). Działają za to w mieście: Teatr im. A. Fredry, Miejski Ośrodek Kultury i Młodzieżowy Dom Kultury oraz biblioteki publiczne i świetlice środowiskowe. Powstały nowe szkoły średnie i wyższe (np. filia Politechniki Poznańskiej, Collegium Europaeum związane z UAM w Poznaniu), dość dobrze funkcjonują szkoły z tradycjami (np. Prymasowskie Wyższe Seminarium Duchowne, Medyczne Studium Zawodowe i in.). Po latach zapomnienia na nowo zadbano o parki miejskie, jeziora i ogródki jordanowskie. Wyremontowano część zabytkowych kamienic, inne przeznaczono do rozbiórki i częściowo już usunięto.

 

 

Dziś Gniezno stara się odzyskać znaczenie jako ośrodek kulturalny. Organizowane są tu tzw. zjazdy gnieźnieńskie, liczne konferencje naukowe, uroczyste obchody rocznic ważnych wydarzeń historycznych (w tym na skalę międzynarodową) itp.

 

 

Niewątpliwie Gniezno i okolice są miejscem atrakcyjnym pod względem turystycznym. Funkcjonują tu liczne szlaki piesze i rowerowe; można także skorzystać ze szlaków wodnych – spływy kajakowe – oraz przejść kurs nurkowania w okolicznych jeziorach (Niedzięgiel, Wierzbiczańskie, Popielewskie).

Na trasie szlaków turystycznych, prócz zwiedzania muzeów (np. Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, Muzeum Archidiecezjalne w Gnieźnie, Wielkopolski Park Etnograficzny w Dziekanowicach, Muzeum Archeologiczne w Biskupinie) można zobaczyć zabytkowe pałace i dworki, np. klasycystyczny pałac Lipskich w Czerniejewie (1770/1780 r.), eklektyczny pałac Kaczkowskich w Mierzewie (ok. 1890 r.), barokowo-klasycystyczny pałac w Niechanowie (1783–1784 r.), dwór w Żydowie z przełomu XVIII i XIX w., XIX-wieczny dwór w Jelitowie, neogotycki dwór w Arcugowie (1815 r.) i wiele innych. Liczne jeszcze są zabytki architektury sakralnej murowanej (np. kościół św. Jana Chrzciciela w Czerniejewie z poł. XVI w., kościół św. Jerzego i Jadwigi w Kłecku z 1510–1521 r., kościół św. Mikołaja w Sławnie z 1777 r. i in.) i drewnianej (np. kościół św. Mikołaja w Łubowie z 1660 r., kościół św. Jakuba Starszego w Niechanowie z 1776 r., kościół św. Jana Chrzciciela w Kiszkowie z 1733 r. i in.). 

Oferta turystyczna obejmuje także korzystanie ze stadnin w Gnieźnie i okolicy, przejażdżkę kolejką wąskotorową oraz wypoczynek w gospodarstwach agroturystycznych. Wszelkich informacji na ten temat udziela Powiatowe Centrum Informacji Turystycznej w Gnieźnie.

 

 

 „Gmina Wągrowiec położona jest ok. 60 km od Poznania, administracyjnie należy do województwa wielkopolskiego i powiatu wągrowieckiego. Etnograficznie przynależy do Pałuk, obejmujących północno-wschodnią część Wielkopolski, gdzie przecinają się szlaki: Piastowski i Cysterski. […] Gmina graniczy od wschodu z gminą Damasławek, od północy z gminami Budzyń, Margonin i Gołańcz, od zachodu z gminą Rogoźno, od południa z gminami Skoki i Mieścisko” (www.gminawagrowiec.pl/Nasza-Gmina/Połozenie.aspx).

 

Na obszarze gminy zajmującym 347,75 km2 leży 65 wsi, w tym 43 sołeckie. Liczba mieszkańców wynosi ogółem 11 722 osoby. W zdecydowanej większości powierzchnię gminy zajmują użytki rolne (69,3%) i lasy (ok. 20%), wody (ok. 4%)[2]. Statystyki Urzędu Gminy w Wągrowcu wykazują dodatni przyrost naturalny na poziomie 1% (wyższy niż w woj. wielkopolskim) oraz ujemne saldo migracji, które wynosi - 2,3 %, co oznacza, że mieszkańcy wsi opuszczają swoje rodzinne miejscowości. Należy zauważyć, że stosunkowo wysoka jest przy tym stopa bezrobocia, wynosząca w powiecie (na koniec listopada 2007 r.) 16,5% (dane PUP w Wągrowcu).

Na terenie powiatu i gminy przeważają przedsiębiorstwa i zakłady produkcyjne związane z branżą przetwórstwa rolno-spożywczego, meblowo-drzewne, branża metalowa i przedsiębiorstwa krawieckie. Działalność prowadzi Wielkopolska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Polska Fundacja Przedsiębiorczości.

W powiecie funkcjonują szkoły podstawowe, gimnazja oraz szkoły średnie – licea ogólnokształcące, szkoły policealne, średnie szkoły zawodowe i in. oraz Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Bronisława Zielińskiego w Wągrowcu, Gnieźnieńska Wyższa Szkoła Humanistyczno-Menedżerska Milenium (kierunki w Wągrowcu to pedagogika i zarządzanie) i zamiejscowy ośrodek Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

W regionie prowadzona jest aktywna działalność kulturalna. Sprzyjają temu liczne ośrodki kultury w powiecie, jak: Muzeum Regionalne w Wągrowcu, Miejski Dom Kultury w Wągrowcu, biblioteki publiczne (Wągrowiec, Gołańcz, Mieścisko, Damasławek), ośrodki kultury (Gołańcza, Damasławek, Łekno), Gminne Centrum Informacji w Wapnie. „Działają tutaj amatorskie teatry, chóry, młodzieżowa orkiestra dęta, liczne zespoły muzyczne, artyści ludowi, sekcja tańca towarzyskiego. Większość z nich wielokrotnie zaznaczyła swoją obecność na arenie ogólnopolskiej i międzynarodowej. Bogate życie kulturalne Wągrowca to w dużej mierze zasługa Muzeum Regionalnego i Miejskiego Domu Kultury. Warto zwrócić uwagę zwłaszcza na muzeum, które oprócz wystaw czasowych posiada ekspozycje stałe dotyczące historii miasta oraz etnograficzną wystawę Chata rybacka” (www.wagrowiec.pl). Odbywa się tu wiele imprez o charakterze cyklicznym, np. Regaty żeglarskie – "Puchar o Błękitną Wstęgę Jeziora Durowskiego" w Wągrowcu, Noc św. Jana przy zamku w Gołańczy, Lato na Pałukach, Festyn Cysterski, Pożegnanie lata w Skokach, Targi Michałowskie w Mieścisku i wiele innych.

Gmina Wągrowiec jest niewątpliwie terenem atrakcyjnym pod względem turystycznym. Do zwiedzania zachęca także historia tych terenów, sięgająca epoki paleolitu oraz przez wiele wieków doniosłej roli regionu skupionego wokół Łekna (dziś zwiedzać można Łekieński Kompleks Osadniczy). Równie interesujące pod względem poznawczym są m.in.: Tarnowo Pałuckie z XIV-wiecznym kościołem drewnianym pw. św. Mikołaja (na stronie UG w Wągrowcu czytamy, że „Najstarsze drewno użyte do jego konstrukcji zostało ścięte jesienią/zimą 1373/1374 r.” (www.gminawagrowiec.pl/Nasza-Gmina/Warto-zobaczyc.aspx)), Łaziska z zespołem architektonicznym grobowca rotmistrza Franciszka Łakińskiego wraz z barokową kolumną z 1845 r., Bukowiec – miejsce masowej egzekucji 107 Polaków rozstrzelanych 8 grudnia 1939 r., pałac Moszczyńskich w Wiatrowie z 2.poł. XVIII w. i XVIII-wieczny dwór Grabowskich w Grylewie, młyn wiatrowy w Bracholinie oraz wiele innych ciekawych miejsc i obiektów.

 

 

Opracowania:

Dane statystyczne za: Urząd Gminy w Gnieźnie

 

 

---