Kultura ludowa

Twórczość ludowa

Lasowiacy kultura Plecionka ze słomy Lasowiacy kultura Stanisław Naróg przy pracy Lasowiacy kultura Drewniane zabawki Lasowiacy kultura Pisanki babci Pani Anny Rzeszut Lasowiacy kultura Pisanki Pani Anny Rzeszut Lasowiacy kultura Pisanki wnuczki Pani Anny Rzeszut Lasowiacy kultura Haft lasowski Lasowiacy kultura Haft lasowski Lasowiacy kultura Haft lasowski z zamku w Baranowie Sandomierskim Lasowiacy kultura Jan Gula, rzeźba Lasowiacy kultura Piec kaflowy z motywami lasowskimi, muzeum w Rzeszowie

Ozdoby ze słomy

Słoma służyła zarówno do wyplatania kapelusz i sprzętów użytkowych, jak do wytwarzania różnego rodzaju ozdób: kwiatów, szyszek i figurek, które wieszano na choince. Do dziś wyrobem  ze słomy zajmuje się Bronisława Pyc z Zawadki.

Zabawki

Znanym twórcą zabawek był Stanisław Naróg, którego zabawki można oglądać w Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej.

Pisanki

Pisanki wykonywano w domu. Wzory malowano woskiem, a następnie moczono jajka w wywarze z cebuli lub kruszyny.

Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie Adobe)

Stefania Marut:

Taki dzióbek sie zrobiło z blaski i trzonek, i tako dziurecka. Nho i jojko sie gotowało, wtedy nie było farbów, z cebuly te wiórka sie zbirało, w tem sie włozyło i to były takie pomarajcowe, ładne. Pisanka sie opisało Aleluja, co bodej na tam. O tam ta, dobrze było pisać po jojku jak włozuł do tyj cebulki, do tyj wody gotowanyj, tak to ślazło, a pisanecka ładno była.

Haft

Motywy lasowiackie zachowały się w kulturze regionu. Hafty zawierające elementy typowe dla Lasowiaków pojawiają się w kościołach, w pałacach.

Piosenki i tańce:

Niejednokrotnie Lasowiacy tworzyli piosenki związane z ich wsiami, tradycjami i obrzędami.

Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie Adobe)

Jamniczanki, W Jamnicy, w Jamnicy...

Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie Adobe)

Mazurzanie (Stefania Marut i Emilia Adamczyk), Przez mazursko wieś

Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie Adobe)

Anna Rzeszut, Pieśń o wojnie tureckiej (fragment piosenki, którą śpiewała babcia Pani Anny, obecnie śpiewa ją również wnuczka)

przyśpiewki weselne:

Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie Adobe)

Władysław Pogoda

Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie Adobe)

Władysław Pogoda, tango Capri

Film: Władysław Pogoda z zespołem

Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie Adobe)

Literatura:

M.Dobrowolska, Osadnictwo Puszczy Sandomierskiej, Kraków 1931.

M. Dobrowolska, Przemiany środowiska geograficznego Polski, Warszawa 1961.

J. Furdyna, Plan budynku mieszkalnego Lasowiaków od połowy wieku XIX po czasy dzisiejsze, "Lud", t. 59 (1975), s. 1112.

W. Jarecki, Ludowy przemysł drzewny Lasowiaków, "Prace i Materiały Etnograficzne", t. 10 (1952/53), z. 1.

F. Kotula, Z Sandomierskiej Puszczy. Gawędy kulturowo-obyczajowe, Kraków 1962.

F. Kotula, Folklor słowny osobliwy Lasowiaków, Rzeszowiaków i Podgórzan, Lublin 1969.

F. Kotula, Hej, leluja, czyli o wygasających starodawnych pieśniach kolędniczych w Rzeszowskiem, Warszawa 1970.

F. Kotula, Znaki przeszłości, Warszawa 1976.

F. Kotula, Muzykanty, Warszawa 1979.

S. Matusiak, Gwara "lasowska" w okolicy Tarnobrzega, "Rozprawy Wydziału Filologicznego AU", t. 8, 1880, s. 70-179.

K. Ożóg, Polszczyzna małych miast i jej relacja do gwar okolicznych wsi /w:/ Miasteczko i okolica – od średniowiecza do współczesności, Kolbuszowa 2006.

J. Rawski, Krótki rys historyczny północnej części Puszczy Sandomierskiej, "Prace i materiały z badań etnograficznych Ośrodka Mokrzyszowsko-Grębowskiego w powiecie tarnobrzeskim", Rzeszów 1968, s. 19-47.

K. Ruszel, Studia nad kulturą ludową Puszczy Sandomierskiej, Rzeszów 1978.

K. Ruszel, Lasowiacy, Rzeszów 1994.

Skansen w Kolbuszowej. Przewodnik, Kolbuszowa 2003.

Tradycje naszej ziemi – ciągłość i trwanie, Kolbuszowa 2006.

M. Skowroński, Puszcza Sandomierska wczoraj i dziś, Rzeszów 1980.

E. Waszakowa-Szarek, Archiwum do dziejów kultury ludowej, cz. 1 i 2, Rzeszów 1970.

J. Wójtowicz, O Lasowiakach i gwarze lasowskiej, Etnografia polska 1967, t. 11.