Leksykon kaszubski

autor: Jerzy Treder, redakcja i digitalizacja: Małgorzata Klinkosz

 AFRYKATYZACJA W KASZUBSZCZYŹNIE to właściwość dziś specyficznie kaszubska dotycząca spółgłosek tylnojęzykowych, polegająca na zmianie miękkich k’ g’ w palatalne č з (pn.) lub ć з’ (pd.), np. Nasze celôczi mają taczé dłudżé dzibczé nodżi, pol. Nasze cielaki mają takie długie giętkie nogi. Wcześniej zmieniły się one na ћ ђ, czego resztki zachodzą wyjątkowo na peryferiach w mowie najstarszych. Zjawisko to pojawić się mogło już w XVI w. (przed zmianą i w ë {L szwa kaszubskie}, filologicznie poświadczone od końca XVI w., np. Radczi, (1596), pol. Radki, Dzierszewski (1747), pol. Gierszewski, ale więcej materiału dopiero u A. Hilferdinga z poł. XIX w., np. pieczelny, seczera, żedzel ‘żagiel’. Obejmowała dawniej też Bory i Krajnę. Gruntownie proces ten opisali P. Smoczyński i H. Górnowicz.