METATEZA W KASZUBSZCZYŹNIE (przestawka, kasz.
przestawienié) polega na przestawieniu w wyrazie kolejności głosek lub sylab: a) bezpośrednio ze sobą sąsiadujących (metateza bezpośrednia), np.
pòwróz ║
pòrwóz (Puckie) ║
prowóz (Zabory),
arbata ║
rabata (Kępa Żarnowiecka),
zaradela (Puckie, Zabory) ║
razadela (Puckie), b) niesąsiadujących ze sobą (metateza na odległość), np.
saradela (Gochy) ║
saladera (Borowo w Kartuskiem). Jest to proces stosunkowo rzadki, typowy dla gwar, toteż jego rezultaty raczej nie wchodzą do kaszubszczyzny lit. Wyższą frekwencję w kaszubszczyźnie lit. niż w gwarach kasz. ma natomiast brak metatezy ps. grupy
TǎrT w
TorT (czyli jedynie jej wzdłużenie w
TarT). Odczuwanie tego procesu jako cechy typowo kasz. sprawia, że oprócz dawnych, znanych z gwar (zwł. pnkasz., rzadziej śrkasz.) form
bardawica,
bardówka ‘brodawka’,
marwiszcze ‘mrowisko’,
parmiéń ‘promień’,
parpac ‘paproć’,
skarnia ‘skroń’ itp. w twórczości kasz. pisarzy występują neologizmy archaizujące, np.
barń ‘broń’,
warbel ‘wróbel’. Natomiast rezultatem traktowania wyrazów z nieprzestawioną grupą
TarT jako form gwarowych są hiperpoprawne formy
grónk za
garnk ‘garnek’,
grósc za
garsc ‘garść’ (
hiperyzmy jęz.).
