Dzieje wsi Chojne

Chojne jest dużą wsią leżącą nad Wartą, ok. 10 km w kierunku południowym od Sieradza. Miejscowość po raz pierwszy wspomniana jest w 1433 r., kiedy to „rycerz Mszczuj z Barczewa, podkomorzy sieradzki, który podpisał pokój z Krzyżakami w 1436 r., dostał od króla Władysława Jagiełły Chojne, lokowane na prawie magdeburskim” (Andrzej Ruszkowski, Sieradz i okolice. Przewodnik turystyczny, Sieradz 2000, s. 121). Od tego czasu wieś była w posiadaniu różnych właścicieli, m.in. Mączyńskich, Walewskich, Pągowskich, z których ostatnim (od 1932 r.) był Stanisław Neugebauer.

Jest to wieś podworska, rozbudowana po parcelacji majątku dworskiego, o czym tak opowiadała p. Józefa Dutkowska: „Mi to mamusia opowiadała, że ^łuni rozprzedawali po ^łosim mórg, wtedy były morgi, tak, nie haktary, ino morgi. No to było sprzedawane, ta zimia. No i p^łotym sie tam troche zostało, to go tak pumału rozebrali, ci gospodarze, co tam miyszkali. I sie budowali i tak sie rozbudowało coraz wiyncyj Chojne”.

Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie Adobe)

Wieś znajduje się na mapie „Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku”, dołączonej do wydawnictwa: Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, pod red. Stanisława Trawkowskiego, t. 5. Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku, pod red. Henryka Rutkowskiego opracowali Krzysztof Chłapowski, Anna Dunin-Wąsowiczowa, Stefan K. Kuczyński, Kazimierz Pacuski, Elżbieta Rutkowska, Stanisław Trawkowski, Małgorzata Wilska, Warszawa 1998, cz. 1. Mapy, plany, cz. 2. Komentarz, indeksy.

Sieradzkie - historia wsi Chojne Obraz Matki Boskiej Chojeńskiej Sieradzkie - historia wsi Chojne Odsłanianie głównego obrazu Sieradzkie - historia wsi Chojne Dwór Stanisława Zapolskiego w 1612 r. Sieradzkie - historia wsi Chojne Kościół w Chojnem

Już w XVI w. jest wsią parafialną; parafia istnieje tu od roku 1527. Obecny jednonawowy, późnogotycki kościół św. Anny został zbudowany w latach 1599-1613, jednak już „na początku XVI w. Jan Łyczakowski wybudował w Chojnem kaplicę dworską’ (Ewa Kozołup, Obrazy tablicowe św. Anny Samotrzeć i św. Klary z kościoła parafialnego p.w. św. Anny w Chojnem pod Sieradzem, [w:] Między północą a południem. Sieradzkie i Wieluńskie w późnym średniowieczu i w czasach nowożytnych. Materiały z sesji naukowej w Kościerzynie koło Sieradza (4-6 grudnia 1991 r.), pod red. Tadeusza J. Horbacza i Leszka Kajzera, Sieradz 1993, s. 261). W kościele, co jest nietypowe dla małych wiejskich kościółków, znajduje się grobowiec fundatora z monumentalnym marmurowym nagrobkiem.

Z wybudowaniem kaplicy związana jest legenda, którą opowiedziała ta sama informatorka: „Jag ja mam dopiyro dziewińdziesiunt, no to, no to kościół może ma koło czterysta lat. Była parachfia, tam, tam nie było nic, tylko majuntek, dwór, i ^łuni, nie było w Chojnym kościoła. I ^łuni mieli małe dziecko, i do Struńska nasza parachfia należała, za rzeko^um, to była rzeka Warta, i za rzeko^um był kościół. I ^łuni z tym dzieckiym jechali do krztu i to sie chcieli potopić, bo tam gdzieś jakieś było, ta w^łoda, taki zamyłek. I ^łuni by sie byli potopili, no i ^łuni powiedzieli, że musi być w Chojnym kościół. No i ^łun to zaczuł, nazywał sie Zapolski, tyn, co tyn kościół, fundatorym. I postawił kaplice. I była kaplica. A p^łotym do ty kaplicy znowuż, jak sie coraz wiyncej, przybywało niby ludzi, grumadziło, to sie składali i budowali kościół. I tyn kościół był przybudowany do tyj kaplicy. I teraz dali dużo piniyndzy na ^łodmalowanie, żeby to ^łodmalować, żeby to nie było zniszczune. Wszystko, co już tam leciało, to wszystko ładnie blachum nakryli, że to jest zabytek, że to musi być, o”.

Informacja: jeśli nie możesz odsłuchać nagrania, skorzystaj ze wsparcia znajdującego się na stronie Adobe)

Centralny ołtarz zajmuje piękny, stary, cenny (także w sensie dosłownym – jako ubrany w ważącą ponad 4 kg sukienkę ze srebra i złota) cudowny obraz Matki Boskiej Chojeńskiej, odsłaniany tylko w czasie mszy, zwykle zaś zakryty obrazem św. Anny. Zdaniem księdza proboszcza Jerzego Kwiatkowskiego, w czasie II wojny światowej obraz ocalał właśnie dzięki owemu przykryciu i zamaskowaniu śladów po mechanizmach podnoszących malowidło zwierzchnie. Do chojeńskiej parafii św. Anny należą też dwa cenne, pochodzące z początku XVI w., obecnie zabezpieczone po renowacji, obrazy tablicowe Mistrza z Gościszowa, mianowicie św. Anny Samotrzeć oraz św. Klary (Ewa Kozołup, op. cit., s. 261-272), wyjątkowo piękne, strzeliste, wysmukłe, w delikatnej pastelowej kolorystyce. Według informacji uzyskanej w Starostwie Powiatowym w Sieradzu Chojne – obok Charłupi Małej – to uznany w skali regionu ośrodek pątniczy związany z kultem maryjnym.