fot. Regina Białk
Nazwa miasta pochodzi od kaszubskiego słowa
kṷoscėř oznaczającego ‘drzewo bardzo rozgałęzione, zarośla, krzewy’. Początki Kościerzyny sięgają końca XIII wieku. Najpierw była to osada znajdująca się przy grodzie obronnym.
Prawa miejskie uzyskała w 1398. Do XIX wieku był to ośrodek rejonu rolniczego. Od połowy XIX wieku ważny ośrodek polskości na Kaszubach. W 1931 roku przez Kościerzynę poprowadzono tzw.
magistralę węglową (
Śląsk-
Gdynia). W czasie II wojny światowej Kościerzyna została wcielona do
III Rzeszy; wymordowano m.in. wielu Kaszubów, wśród nich inteligencję. 8 marca 1945 miasto zostało wyzwolone przez
Armię Czerwoną, jednak kontakt z żołnierzami radzieckimi, dokonującymi często grabieży i gwałtów na miejscowej ludności, niesłusznie traktowanej jako niemiecka, zapisał się negatywnie w pamięci mieszkańców.W czasach PRL-u (1944-89) liczba ludności zwiększyła się poprzez wybudowanie kilku osiedli bloków mieszkalnych. Jednocześnie dbano o kulturę; w 1965 r. założona została (druga w kraju) Izba Regionalna. Zwrócono uwagę na kaszubski miód pitny produkowany tu dawniej. Po wojnie tradycje miodosytnictwa kontynuowała Wytwórnia Miodów Pitnych. W latach osiemdziesiątych rozpoczęto budowę nowego szpitala (ukończony w 1998 r.); to miało być zaplecze sanitarne dla Trójmiasta w wypadku użycia broni masowego rażenia. Kościerzyna jest ważnym lokalnym węzłem kolejowo – drogowym krzyżują się tu linie kolejowe nr:
201 (
Nowa Wieś Wielka –
Gdynia),
211 (do
Chojnic) a w przeszłości
233 (do
Pszczółek) oraz drogi:
krajowa nr 20 (ze
Stargardu Szczecińskiego do
Gdyni) z drogami wojewódzkimi nr
214 (z
Łeby do
Warlubia) i
221 (z
Gdańska).
