Region Kaszub Południowych dziś

Małgorzata Klinkosz

fot. Regina Białk

 

Środowisko kulturowe Kaszub Południowych należy do zasobnego w zabytki, miejsca rekreacji i rozwoju kultury. Obszar ten przez stulecia stanowił pogranicze pomiędzy Królestwem Polskim a państwami pruskimi. Oprócz skutków ściśle politycznych wiązało się to ze znaczącym wpływem na krajobraz kulturowy – zarówno sposoby użytkowania przestrzeni, jak również charakter osadnictwa wiejskiego i miejskiego.

Na obszarze Kaszub Południowych organizowane są liczne imprezy o charakterze artystycznym, folklorystycznym i sportowym. Są ważnym elementem oferty turystycznej. Wymienić można tu np. Pieczenie chleba w Widnie organizowane przez Urząd Miejski w Brusach, Międzynarodowy Festiwal Folkloru „Dni Kultury Kaszubskiej”, Jarmark Wdzydzki, na którym można zobaczyć pokazy zespołów folklorystycznych, obejrzeć skansen, plecionkarzy, rzeźbiarzy kaszubskich, tradycyjne potrawy kuchni regionalnej, wziąć udział w „lekcjach szkolnych po kaszubsku”. Wdzydzki skansen prezentuje eksponaty budownictwa kaszubskiego i kociewskiego, pochodzące przeważnie z XVIII i XIX wieku. Interesująco prezentują się chałupy gburów – zamożnych gospodarzy: chałupa o pięknej architekturze z Lipuskiej Huty (1787 rok) oraz checz kiszewska, w której wnętrzu uwagę przykuwa piec z doniczkowych kafli.

Wielką popularnością cieszy się Turniej Gawędziarzy Ludowych, na którym można posłuchać mowy Kaszubów.

Kaplice Kalwarii Wielewskiej, jako miejsce pamięci i kultu religijnego, wybudowano w latach 1917-1927. Składają się na nią 22. stacje Drogi Krzyżowej w postaci kaplic i figur. Wzniesiono je dla uczczenia ofiar I wojny światowej. Kalwarię usytuowano na wzgórzu, w pobliżu wsi Wiele.

Nad jeziorem Charzykowskim najstarszym w Polsce ośrodkiem sportów wodnych, jest mnóstwo przystani żeglarskich, organizuje się tu nawet festiwale szantowe z kaszubskimi pieśniami morskimi.

 

Jest to zatem teren rozwinięty turystycznie i kulturowo. O wysokim poczuciu tożsamości Kaszubów i odrębności ich języka stanowi przede wszystkim:

1. Wysoka ocena kultury kaszubskiej u inteligencji, naukowców, kulturoznawców, turystów zagranicznych i jej promowanie w różnych obszarach działalności: nauka, teatr, film, literatura, sztuka itp.

2. Działalność Zrzeszenia Kaszubsko – Pomorskiego, szczególnie oddziałów na Gochach i w Zaborach.

3. Działalność naukowa, kulturowa i dydaktyczna Kaszubskiego Parku Etnograficznego we Wdzydzach Kiszewskich, Muzeum  Ziemi Kościerskiej, Muzeum Historyczno-Etnograficznego  w Chojnicach i Muzeum Regionalnego w Człuchowie.

4. Silnie rozwinięta działalność zespołów regionalnych, w których tańczą i śpiewają przede wszystkim Kaszubi z różnych pokoleń.

5. Ważny obszar Kaszub Południowych, bardzo ożywiony intelektualnie i kulturowo to Brusy. Jesienią 2007 roku w Brusach powstało Zaborskie Towarzystwo Naukowe, które animuje życie regionalne, promuje kulturę kaszubską.

6. Bogata twórczość literacka autorów regionalnych piszących po kaszubsku: Anna Łajming, Hieronim Derdowski, Grzegorz Schramke, Franciszek Sędzicki i in.

7. Kultywowanie bogatej obrzędowości, w tym tradycyjnych połowów, pielgrzymek, teatralnych rekonstrukcji obrzędów.

 

Należy wspomnieć o wielkiej roli nauczycieli kaszubskich, którzy przekazują tradycje regionu podczas lekcji kaszubskiego i zajęć regionalnych, a także uczą dzieci pisać, czytać po kaszubsku. Niebagatelną rolę odgrywają różnego typu organizacje i stowarzyszenia, drużyny harcerskie, organizowane konkursy recytatorskie i literackie. Zafascynowana i głęboko odczuwająca swoją tożsamość młodzież organizuje przedstawienia teatralne, zjazdy i spotkania literackie. Mowa Kaszubów podlega tez modzie, pojawiają się nowe wyrazy i zapożyczenia, np. szałertelefon ‘telefon komórkowy’.