Podstawy dialektologii | Gwary polskie za granicą

2.6. Gwary polskie za granicą

Halina Karaś

 

Gwary polskie za granicą jako przedłużenie gwar polskich z terenu Rzeczypospolitej Polskiej występują jedynie w Czechach i na Słowacji. Są to: gwary cieszyńskie, czadeckie, orawskie, spiskie (zob. Śląsk Cieszyński, Orawa, Spisz).

Większe i mniejsze skupiska polskojęzyczne powstałe na obcym podłożu (ruskim i litewsko-ruskim), czyli obszary polszczyzny kresowej, występują na Wschodzie, tj. na Białorusi, Litwie i Łotwie (polszczyzna północnokresowa), na Ukrainie (polszczyzna południowokresowa), oraz w w wyniku deportacji w Kazachstanie i w Rosji, zwłaszcza na Syberii (zob. Kresowe odmiany polszczyzny).

Gwary polskich osadników (głównie z dawnej Galicji) przetrwały również w Rumunii (Bukowina, Mołdawia), na Węgrzech (Istvanmajor), w Turcji (Adampol).

Niektóre cechy gwarowe zachowały się także w mowie emigrantów polskich w Europie Zachodniej i obu Amerykach. 

Wszystkie gwary polskie za granicą charakteryzują się mniejszym lub większym natężeniem cech obcych. Niektóre gwary już zanikają. Najszybciej cech gwarowych i języka polskiego wyzbywa się najnowsza emigracja. W największym stopniu, mimo wpływów obcych, zachowują się gwary polskie za granicą w skupiskach polskojęzycznych wywodzących się z dawnego osadnictwa na terenach etnicznie niepolskich, przygranicznych lub też wchodzących historycznie w skład państwa polskiego.

 
 
 
 

 

 
ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS