Leksykon terminów

Leksykon terminów i pojęć dialektologicznych



Halina Karaś

Powrót do listy haseł

Grupy spółgłoskowe kontynuujące psł. *sr`, *zr`

Halina Karaś   

Grupy spółgłoskowe kontynuujące psł. *sr’, *zr’ w gwarach. Rozwój dawnych prasłowiańskich grup *sr’, zr’, które dziś w polszczyźnie ogólnej mają swoje kontynuanty w postaci grup śr, źr, ‑jrz‑, różnicuje wyraźnie dialekty ludowe. W gwarach Małopolski i Mazowsza rozwinęły się one podobnie jak w języku ogólnym, np. środa, źródło, ale też: uźreć = ujrzeć. W północnej Małopolsce grupy te uległy przestawce (metatezie), czyli śr → rś, źr → rź, np. rśroda, rźódło, rźebię, urzić / urzieć. Na terenach zachodniej Polski powstały grupy śrz, źrz (tak jak w języku literackim do XIX w.), z tym że w południowej Wielkopolsce i na Śląsku pojawiły się tu spółgłoski wstawne t, d, np. strzoda, zdrzódło, zdrzebię, a na części tego terenu nastąpiło rozpodobnienie: chrzoda, grzebię, lub upodobnienie i uproszczenie: szoda, rzódło.

 
 
Powrót do listy haseł
 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS