Słowotwórstwo przymiotników w gwarach ludowych różni się od języka ogólnego zakresem występowania formantów słowotwórczych. Częstszy niż w języku ogólnym jest przyrostek ‑ny, np. adwentny, charakterny, dziecny, także z podwojoną spółgłoską drewnianny, glinianny, szklanny, kartoflanny, a na południu (głównie na Śląsku, częściowo także w Małopolsce) również ‑ni, schodni, tylni, poszczedni zamiast wschodni, tylny, średni. Formy typu ceglaty, liściaty, nagaty ‘nagi’ dominują w gwarach wielkopolskich i śląskich. W innych dialektach w jednych wyrazach może być sufiks ‑aty, w innych ‑asty, np. liściaty – liściasty, łaciaty, ale kolczasty. Podobnie jest z formantem ‑ity, ‑isty, np. piaszczyty, wodnity, piaszczysty, soczysty. Sufiks ‑isty przeważa na terenach wschodnich. Poza ogp. istnieją przyrostki wyłącznie gwarowe. Należą do nich: ‑achny, ‑alki, ‑asy, ‑aśki, ‑chny, ‑ki, np. długachny, dalekachny, sporachny, grubalki, czarnasy, wielgaśki, dalechny, dłużki, szeroczki, głęboczki, dobroczki. Od norm ogólnopolskich odbiega również dobór prefiksów, por. obciężkawy, obgęstny, przybiaławy, przyciasny, rzadkie są formy typu prześliczny, przeczysty. Inny jest rozkład formantów słowotwórczych w stopniu wyższym i najwyższym przymiotników. W części gwar śląskich zamiast przyrostka ‑szy w niektórych przymiotnikach używa się ‑ejszy, np. lachciejszy ‘lżejszy’. W stopniu najwyższym w gwarach wielkopolskich występuje prefiks ná‑, a na południu Śląska i w południowo-zachodniej Małopolsce ‑nej (zob. Odmiana i stopniowanie przymiotników). Najbardziej jednak charakterystyczną cechą gwarową w zakresie słowotwórstwa przymiotników jest duża liczba formantów oznaczających stosunek emocjonalny w zdrobnieniach i zgrubieniach. Odcień pieszczotliwości wprowadzają m.in. formanty: ‑utki, ‑uśki, ‑usi, ‑uni, ‑ućki, ‑uchny, np. nagutki, świeżutki, okrągluśki, malusi, żółciuni, drobniuńki, caluchny. Niektóre z nich są pochodzenia obcego, np. ‑eńki występujący wyłącznie w gwarach pogranicza ukraińsko-białoruskiego: bieleńki, siweńki, złocieńki, dobreńki. Odcień ujemny mają formacje typu wielgachny, długachny, a także pochodzące z kontaminacji, np. dokurczliwy ← kurczyć )( dokuczliwy, łachciwy ← łakomy )( chciwy, sucherlawy ← suchy )( chuderlawy. Por. Słownictwo ekspresywne.
