FLEKSJA W KASZUBSZCZYŹNIE (kasz.
fleksëjô,
zjinaka, z łac.
flexio, -
onis ‘zginanie’, czyli dostosowywanie końcówek do tematów) to dział morfologii (obok
słowotwórstwa), zajmujący się odmianą wyrazów. Wszystkie języki indoeuropejskie były językami fleksyjnymi, ale ich rozwój przebiega w kierunku upraszczania i zanikania całych kategorii, np.
dualu, trybu tzw. życzącego (
modus optativus), ograniczania liczby przypadków gram., np. wołacza. Wyróżnia się f. syntetyczną i analityczną; w pierwszej stosunki przestrzenno-czasowe wyraża się za pomocą tematów i końcówek łącznie, np.
ksążka brata,
pòle sąsada; w drugiej dochodzą wyrazy pomocnicze, najczęściej
przyimki, np.
ò karz-e. Rozwój fleksji przebiega od syntetycznej do analitycznej, np. daw. pol.
córka odchodzi dom rodziców, współcz.
córka odchodzi z domu rodziców. Wyróżnia się niekiedy też fleksję zewnetrzną, tj. zmianę końcówek w wyrazach, np. kasz.
brat-Ø,
brat-a,
brat-owi czy
gòn(
i)
-ã,
gòn-isz,
gòn-i – i f. wewnętrzną, tj. towarzyszącą zwykle f. zewnętrznej wymianę głosek w tematach, np.
miasto,
w miesc-e czy
jid-ã,
jidz-esz,
jidz-e. Wyróżnia się we fleksji
deklinację i
koniugację.
