Leksykon kaszubski

Leksykon kaszubski

Powrót do listy haseł

Gwara jastarnicka

autor: Jerzy Treder, redakcja i digitalizacja: Małgorzata Klinkosz
 
 
GWARA JASTARNICKA (kasz. jastarskô) na płw. Hel reprezentuje gwarę Bylaków; poza Jastarnią obejmowała też Bór (od 1972 razem miasto Jastarnia), ale obie wsie różniła wymowa nosówki tylnej, mianowicie w Borze daw. długa akcentowana zlewa się z przednią, np. ksandz, bank, gdy krótka nieakcentowana z tylną, np. gòlQba, pQkati (LGP 368). Gwara opisana została przez G. Bronischa (1896), potem F. Lorentza (1901). Zmiany w niej przedstawił Z. Stieber, mianowicie upowszechnienie się rozpoczętych ok. 1880 procesów twardnienia ń, zmiany kg’ w afrykaty ć dź oraz rozłożona wymowa wargowych miękkich typu pszóro ‘pióro’, lefszi ‘lwy’. Nadto daw. długie ō za Bronischa wymawiane monoftongicznie za Lorentza brzmiało już jak dyftong öu: kröul, mröufczi, a w 1950 jak yu: kyun, nyusz. Pierwsza zmiana miałaby być „germanizmem fonetycznym” (dyspalatalizacja), pozostałe innowacje wynikły z rozwoju wewnętrznego. Nadto samogłoski nosowe są rozłożone z m niezależnie od pozycji, np. gems, ksemdz, ksemżo, prosamta, temcza, wemż.
 
Powrót do listy haseł
 
 
 
 

 

 

ISBN: 978-83-62844-10-4 © by Authors. Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Operacyjny: „Dziedzictwo kulturowe / Kultura ludowa”). Wykonanie: ITKS