Leksykon kaszubski

autor: Jerzy Treder, redakcja i digitalizacja: Małgorzata Klinkosz

 

SKŁADNIA KASZUBSKA nie jest zbadana. W Gramatyce pomorskiej F. Lorentza znajduje się tylko wstęp i zdanie pojedyncze (s.1047-176); dalszy opis zawiera przeważnie wpływy niem. na kaszubszczyznę, o czym traktuje też książka J. Piotrowskiego Składnia słowińska wobec wpływów języka niemieckiego (Wr. 1981). Wyzyskując materiał z Sychta SGK, M. Cybulski oprac. Rząd czasowników w kaszubszczyźnie (Gd. 2001). Obserwuje się w niej liczne konstrukcje niem., np. zrobic czemùs kùńc ≤ niem. ein Ende machen; szëkac za zrobioną robòtą; bëło gôdóné ‘mówiło się’ ≤ es wurde gesprochen; móm zabëti ‘zapomniałem’ ≤ ich habe vergessen itp.; m.in. w zakresie szyku wyrazów, np. spójnika ale: to je ale dobré ≤ niem. es ist aber gut. Do badań składniowych niezbyt wiarygodne są Teksty pomorskie Lorentza (zniemczone) i Sychta SGK (wygładzone i spolonizowane). Z kaszubszczyzny lit. najlepsze wydają się np. proza J. Karnowskiego Sowizdrzôł u Krubanów, teksty folklorystyczne J. Patoka, proza J. Drzeżdżona, poezja M. Selina. Język powieści A. Majkowskiego reprezentuje ® stylizację, ale ogólnie składnia robi wrażenie (już) mocno zbliżonej do pol., zwł. z doby średniopol. i w wersji kaszubszczyzny lit., np. orzeczenie na końcu zdania. Orzecznik rzeczownikowy często stoi w mian., np. Stach je doktor .